Türkiye’nin önemli turizm merkezlerinden Ayvalık’ın Sarımsaklı bölgesinde yaklaşık 8 kilometre uzunluğundaki plajda Balıkesir Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütülen peyzaj düzenlemesine çevre örgütlerinden itirazlar geldi.
Halka ait olması gereken plajın ranta teslim edildiğini belirten çevre gönüllüleri, plajın tam ortasından geçen beton yol başta olmak üzere, sahilin çevre düzenlemesi adı altında betonlaştırıldığını ve kumsaldaki doğal yaşam ve endemik bitki örtüsünün yok edilmekte olduğunu savunuyor. Balıkesir Büyükşehir Belediyesi ise konuya dair açıklamasında Sarımsaklı plajında herhangi bir yapılaşma projesinin olmadığını belirtiyor. Ancak şu günlerde Sarımsaklı’yı ziyaret edenlerin gördüğü manzara bunun aksini gösteriyor.
Haber: Özgür duygu Durgun
Ayvalık’ın ünlü Sarımsaklı plajında, "Sarımsaklı Sahili Peyzaj Düzenleme" adıyla Balıkesir Büyükşehir Belediyesi tarafından yürütülmekte olan proje, çevre örgütleri tarafından tepkiyle karşılandı.
Ayvalık Tabiat Platformu, Nisan ayından bu yana yapımı devam eden proje ile her yıl yüzbinlerce tatilcinin ziyaret ettiği Sarımsaklı plajının halkın elinden alınıp rantın eline teslim edileceği görüşünü savundu. Ayvalık Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Girişimi ise proje tamamlandığında, ‘’Dünyanın en güzel 15 kumsalı, Türkiye’nin ise en temiz 10 plajı arasında gösterilen’’ Sarımsaklı sahiline halkın özgürce ulaşımının engelleneceği görüşünü dile getirdi. Çevre örgütleri, Sarımsaklı kumsallarının ekolojik dengesinin alt üst edilmekte olduğuna, kumsala beton dökülerek gözle görünen ve görünmeyen milyonlarca canlının yok edildiğine dikkat çekti.
Türkiye’nin en uzun kumul ekosistemleri arasında yer alan Sarımsaklı plajı, Madra Çayı’nın Kozak yaylasından taşıdığı granit kumuyla milyonlarca yılda oluşmuş doğal bir alan. Çevre gönüllüleri, kumsalda yetişen ve Ayvalık’a özgü olması nedeniyle “Ayvalıkensis’’ adıyla literatüre giren endemik bir bitki türüne ev sahipliği yapan Sarımsaklı Plajı’nın doğal yapısının yapılaşma nedeniyle zarar görmesinden endişeli.
"Sarımsaklı Sahili Peyzaj Düzenleme Yapım İşi" adıyla yürütülen projede Sarımsaklı kumsalında yürüyüş yolu, oturma birimleri, sahne, çocuk oyun alanı, plaj voleybolu, tenis, futbol ve bisiklet aktiviteleri için özel alanlara yer verileceği görülüyor. Plajdaki doğal kumul üzerine beton dökülerek oluşturulan ara yürüyüş yolları ve yine doğal alanda kullanılan kilit parke taş ve beton bordür gibi uygulamalara başvurulması ise kumsalın kendine has florasını bozacağı gerekçesiyle çevre örgütleri tarafından eleştiriliyor.
Kapalı kapılar ardında alınan kararlar
Konuyla ilgili bilgi veren Ayvalık Tabiat Platformu sözcüsü Nebahat Dinler, "Sarımsaklı Plajı her yaz on binlerce insanın ziyaret ettiği eşsiz bir kumsal. Doğal bir ortam olarak varlığını sürdüren Sarımsaklı kumulları, insanlar, hayvanlar ve bitkiler tarafından yıllardır mevcut haliyle kullanabilirken, her yıl lodos fırtınasıyla sular altında kalacak olan bu çaplı büyük bir projenin gerekliliğine dair bir ön çalışma yapılmış mıdır merak ediyoruz. İlçemiz turizmine önemli girdiler sağlayan bu doğal yapıyı koruyarak sadece tuvalet duş, kabin gibi portatif ünitelerle hizmet vermek mümkünken, ÇED muafiyetinin arkasına sığınarak, meslek kuruluşlarının, sivil toplum kuruluşlarının, üniversitelerin ve halkın görüşüne başvurulmadan kapalı kapılar ardında alınan kararlarla sahil şantiye alanına çevrildi. Plaj kumu taş ve betonla kaplanarak büyük bir yıkım yaratılıyor" dedi.
Balıkesir Büyükşehir Belediyesi: Yapılaşma ve doğal yaşama müdahale yok
Konuyla ilgili görüş aldığımız Balıkesir Büyükşehir Belediyesi ise, bu projeye neden gerek duyulduğu, çalışma öncesinde sivil toplum ve uzman görüşlerine başvurulup başvurulmadığı ve çevre düzenlemesi sonucunda plajların halka ücretsiz olarak açık olup olmayacağına dair sorularımızı yazılı açıklama ile yanıtladı. Açıklamada şu ifadelere yer verildi;
"Balıkesir Büyükşehir Belediyesi olarak; Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığımız ile birlikte yapmış olduğumuz plan ve proje kapsamında; 2022 yılı Temmuz ve Ağustos aylarında Ayvalık, Edremit ve Burhaniye ilçeleri; 2023 yılı Nisan ayında ise Küçükköy bölgesini kapsayan geniş bir alanda saha araştırmaları yapılmış, bölgedeki vatandaşlarla bire bir görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Benimsediğimiz ‘katılımcılık’ ilkesi gereği; süreç içerisindeki tüm plan ve proje çalışmaları, vatandaşlarımızın talep ve önerileri göz önüne alınarak şekillendirilmiştir.
Yapılan çalışmayla plaj ve çevresinde herhangi bir yapılaşma yapılmamakta; sadece alanda var olan ve yıprandığı için tehlike arz eden duvarın revizyonu yapılmaktadır.
Ayrıca düzenleme çalışmaları kapsamında planlanan tuvalet ve soyunma kabinleri gibi öğeler çevrenin doğal dokusuna tamamıyla uygun olacak ve portatif halde hizmet verecektir. Dolayısıyla kumsal yüzeyde yetişen türlerin doğal yaşam alanına müdahalede bulunulması söz konusu olmamakla birlikte mevcut sahil bandı ve gerisinde bulunan Sarımsaklı Kumu da alan içerisinde muhafaza edilecektir.
Balıkesir Büyükşehir Belediyesi, bünyesinde bulunan halk plajlarından bugüne kadar herhangi bir ücret almadığı gibi Sarımsaklı Plajı’nı da ücretsiz olarak vatandaşların hizmetine sunacaktır"
Rekreasyon Alanı adı altında yapılaşmanın önü açıldı
Öte yandan projenin kıyı yasasına, planlama ve şehircilik ilkeleri ve kamu yararına aykırı olduğu görüşünü ifade eden Ayvalık Tabiat Platformu yetkilileri, "Halk için değil, halka rağmen yürütülen bu projenin amacı sermayeye yeni talan alanları yaratmak" görüşünde ısrarcı. Platform sözcüsü Nebahat Dinler, söz konusu projenin ilk tanıtımının 2015 yılında yapıldığını ancak Ayvalık halkının tepkisi nedeniyle beklemeye alındığını belirtti.
Dinler şöyle devam etti; "Sarımsaklı sahilinde 230 dönümlük bu alan 2014 yerel seçimleri sonrası Hazine’den Balıkesir Büyükşehir Belediyesine kiralandı. Büyükşehir’in Ayvalık’ı dünya markası yapmak, turizmi geliştirmek söylemlerinin arkasında burayı ranta açarak pazarlama hayallerinin olduğu açığa çıktı. 2015 yılında tanıtımı yapılan ilk proje, Ayvalık halkının tepki vermesi ve alanın 'Kamuya Açık Plaj Kumsal'” olarak kayıtlı olması nedeniyle beklemeye alındı. 2021 yılına geldiğimizde ise bölge Doğal Sit- Sürdürülebilir Koruma ve Kontrollü Kullanım Alanı olarak tescil edildi ve mevcut plan hükümsüz kılındı. Böylece Rekreasyon Alanı kullanımı kapsamında yapılaşmaların önü açıldı ve büyük bir planın son aşamasına geçilmiş oldu. Dolayısıyla bu çalışmanın niteliğini kaybetmiş kumsal alanda yapıldığı söylemi gerçeği yansıtmamaktadır"
(Sarımsaklı Sahili endemik bitkiler)
Ayvalık’a özgü bitki türü tehdit altında
Platform sözcüsü Nebahat Dinler, bölgede son yıllarda keşfedilen endemik bitki türünün de yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu vurgulayarak şöyle devam etti;
"Sarımsaklı plajı uzun zamandır kavgaların, hak ihlallerinin yaşandığı bir alan. Turizm açısından en önemli kumsallarımızdan biri, ortadan ikiye bölünerek betonla kaplanıyor. Öte yandan, Sarımsaklı kumsalı endemik türlerin yaşam alanı. 2017 yılında Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü’ne bağlı 7. Bölge Müdürlüğü Balıkesir Şube Müdürlüğü tarafından yürütülen 'Balıkesir İlinin Karasal Biyolojik Çeşitlilik ve İç Su Ekosistemleri Biyolojik Çeşitlilik Envanter ve İzleme' projesi ile Sarımsaklı Plajı’nda yeni bir endemik tür keşfedildi. Mart, Nisan aylarında çiçek açan, kumsalda yetişen bu bitkiye Ayvalık’a özgü olması nedeniyle "Ayvalikensis” adı verildi. Bilim insanları Prof.Dr. Gülendam Tümen, Prof.Dr. Fatih Satıl ve Doç.Dr. Selami Selvi bu keşfe bilimsel bir makalede yer verdiler ve bu sayede bu bitki Ayvalık Çemeni ya da 'trigonella coerulescens subsp. ayvalikensis (Fabaceae)' ismiyle literatüre girdi. Şu anda yürütülen yapılaşma projesi nedeniyle Ayvalıkensis bitkisinin doğal yaşam alanı taşeron firmanın kamyonları ve kepçeleri altında ezilip yok ediliyor. Ayrıca bölgemizde zeytin ve çam gibi önemli yöresel ağaçlar varken plaj düzenlemesi adı altında palmiyeler tercih ediliyor. Hazırladığımız raporda kumsal ekosistemindeki biyoçeşitliliğe dikkat çektik ancak uyarılarımıza rağmen dikkate alınmadı. Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlatılmış olan 1/1000 ölçekli koruma amaçlı uygulama imar planında biyoçeşitlilik bahsi bile geçmiyor. Kumsal ekosisteminin, biyoçeşitliliğinin ve kentimize özel isimle tescillenen Ayvalikensis’in eko-kırıma uğratılması kabul edilemez"
Ayvalık halkının söz hakkı hiçe sayıldı
Bölgedeki sivil toplum kuruluşlarından Ayvalık Kültür ve Tabiat Varlıkları Koruma Girişimi tarafından kamuoyuna yapılan açıklamada ise "Bilim dışı, adeta doğaya karşı vandallık içeren Sarımsaklı Plajları rant projesinin derhal AKP’li Balıkesir Büyükşehir Belediyesi tarafından durdurulmasını istiyoruz. Ayvalık Belediyesi’ni de hukuki, siyasi ve sivil müdahaleye, bir kez daha göreve çağırıyoruz. Ayrıca kent hakkında halkın karar alma, söz sahibi olma katılımı bu proje ile de pek çok kentsel projede olduğu gibi hiç sayılmıştır. Bizler gerek yerel gerek merkezi yönetimlerden gerçek anlamda katılımcı ve demokratik bir Ayvalık kent yönetimi istiyoruz. Planlar bu işin bu doğa katliamının bahanesi, belgesi olamaz. Uzağa değil karşımızdaki Midilli adasına bakalım; tüm dünyadan turistlerin geldiği adada bütün kumsallar doğal bırakılmış, yapılaşmaya açılmamıştır ve doğaya dokunmadan verilen hizmetler ücretsizdir. Ve bizler oralara gidip doğayı yaşayabildiğimiz için mutlu oluyoruz. Bu nasıl bir çelişkidir? Ayvalık’ı Türkiye’de ve dünyanın her yerinde seven, bu nadir güzellikteki doğanın korunmasını isteyen herkesi Sarımsaklı kumsalını yok eden bu projeye karşı çıkmaya ve tepki vermeye çağırıyoruz" denildi.