06.09.2020, 11:30

Cumhuriyet Kuşağının Hümanist Değeri; "Azra Erhat"

Atilla Köprülüoğlu

Atilla Köprülüoğlu

"Ben öldükten sonra en güzel yazıyı senin yazacağını duyuyorum da ölesim geliyor yahu(Balıkçı)

***

Azra Erhat...

Akademisyen, filoloji uzmanı, felsefeci, yazar, çevirmen, Eski Yunan ve Roma dilleri uzmanıdır. Arkeoloji çalışmalarının önde gelen isimlerinden, gerçek bir Anadolu bilimcisidir. 

Bu kültür insanı aydın kadın; Türkiye'nin ilk kapsamlı "Mitoloji Sözlüğü'’nün yazarıdır da...

"Balıkçı" isim babasıysa Azra Erhat

“Mavi Yolculuk” teriminin de isim annesidir.

Çok haksızlığa uğramıştır, hapis de yatmıştır muhalif olduğu için...

****

"Halikarnas Balıkçısı", Anadolu’yu kültürlerin uygarlıkların çekirdeği olarak kabul eder, Yunan uygarlığının, Anadolu uygarlığının öncüsü değil izleyicisi olduğunu savunur.

Azra Erhat, Sabahattin Eyüboğlu, Vedat Günyol, Bedri Rahmi Eyüboğlu ve Cengiz Bektaş gibi birçok aydın bu düşünceyi desteklemiştir. 

Homeros’un "İlyada ve Odysseia’'sı olmak üzere birçok eseri dilimize kazandıran Azra Erhat, kaleme aldığı "Mitoloji Sözlüğü’'nün ön sözünde (1972) 

"Mavi Anadoluculuk" fikrini ve "Halikarnas Balıkçısı’'nı şu şekilde anlatır;

"Mitoloji deyince akla Yunan-Roma mitolojisi diye bir kavram gelir.

Bu anlayış da hatalıdır. Aslında bir Akdeniz çevresi efsaneler topluluğu vardı.Yunanistan ve Roma’ya mal etmemiz, bu efsanelerin Yunanistan ve Roma uyruklu yazarların kalemiyle Yunanca ve Latince olarak yazılmış olmasından ileri gelir. Oysa bu efsanelerin çıkış yeri ne Yunanistan’dır, ne de İtalya. Anadolu’dur, Girit’tir, Mezopotamya’dır!.."

****

"Halikarnas Balıkçısı" Cevat Şakir ve Azra Erhat iki devdir, birbirine de aşıktır.

Azra Erhat ile Balıkçı 20 yıl mektuplaşmıştır.

Erhat, Balıkçı 'nin vasiyeti uzerine

mektuplardan derlediği "Mektuplarıyla Halikarnas Balıkçısı" adlı kitabı 1975’te yayımlamıştır.

O kitabın sunuş yazısıdır bu satırlar ve aşıkların sevgi dünyalarını aydınlatmaktadır;

“Sende bütün insaniyeti seviyorum. Sen dünyanın bana verdiği mükâfatsın' diye sesleniyor.

Halikarnas Balıkçısı Cevat Şakir, Azra Erhat'a. Nerede olursa olsunlar, yirmi yıldan fazla, Balıkçı'nın ölümüne değin, sayfalar, defterler dolusu mektuplar gidip geliyor aralarında.

Dünyalarını mektuplarıyla da paylaşan, kendilerini mektuplarıyla da açan bu iki dost, iki âşık, iki arkadaş, birbirini kışkırtan, besleyen, destekleyen enerjileriyle gürül gürül akıyorlar birbirlerine. Coşku dolu, arzu dolu, öfke dolu, aşk ve şefkat dolu satırlarda insan yaşamını sarmalayan zaman ve mekân ruhunu anlamaya ilişkin tartışmalarıyla bizi de içlerine alıyorlar. Sanatın ve bilginin ışığıyla aydınlanan bir ilişkiden bize kalan mektuplarda okuduğumuz ise, insan olmak ve dünyaya tutunmak...

Nedir 'insan olmak'?.. Nedir 'bu dünyaya tutunmak'?"

****

Okan Erdilek'e göre;

"Balıkçının bir çok kitabının dışında kendi cümleleriyle kendini anlattığı bir yapıt. Günlük olayları yaşadığı sıkıntıları kendi varlığındaki naifliği ile taşıyor. Babası ile arasında geçen tatsız olaydan tutun da çalışma etiğine kadar her şeyi içinde bulunduran bir yığın mektup. Genellikle Balıkçı'nın mektupları ön planda ve biraz sadeleştirilmiş... Balıkçıyı anlamak dahası tanımak için bir kitap..."

****

Azra Erhat, hümanistti...

Bilime, kültüre, insanlığa adanmış bir ömürdü.

O Cumhuriyet kuşağının bir yıldızıydı.

Aydınlanmanın müstesnalarındandı. 

38 yıl önce bugün aramızdan ayrıldı.

Anısına, bıraktığı izlere saygıyla...

(Kaynakça: arkeofili.com, biyografi.info)

Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi
Şadan Gökovalı
Şadan Gökovalı
Bergama Aydınlığı
01 Ağustos 2019
Avram Ventura
Avram Ventura
Komşuluk
27 Nisan 2022
Yorumlar (0)
12
parçalı az bulutlu
banner17
Günün Karikatürü Tümü
Hala bi lira! - Murat Solmaz
Günün Anketi Tümü
Bergama İl Olmalı mı?
Bergama İl Olmalı mı?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 30 77
2. Fenerbahçe 30 72
3. Beşiktaş 31 52
4. Samsunspor 31 51
5. Eyüpspor 31 50
6. Başakşehir 30 48
7. Trabzonspor 30 42
8. Gaziantep FK 30 42
9. Kasımpaşa 31 42
10. Göztepe 30 40
11. Konyaspor 31 40
12. Antalyaspor 30 40
13. Kayserispor 30 37
14. Rizespor 30 37
15. Bodrum FK 31 34
16. Alanyaspor 30 34
17. Sivasspor 31 31
18. Hatayspor 31 19
19. A.Demirspor 30 -2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 35 69
2. Karagümrük 35 60
3. Gençlerbirliği 35 59
4. Erzurumspor 35 58
5. Bandırmaspor 35 57
6. İstanbulspor 35 55
7. Amed Sportif 35 54
8. Iğdır FK 35 52
9. Esenler Erokspor 35 52
10. Boluspor 35 52
11. Keçiörengücü 35 51
12. Ahlatçı Çorum FK 35 51
13. Ümraniye 35 50
14. Pendikspor 35 45
15. Sakaryaspor 35 45
16. Manisa FK 35 41
17. Şanlıurfaspor 35 40
18. Ankaragücü 35 39
19. Adanaspor 35 30
20. Yeni Malatyaspor 35 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 33 79
2. Arsenal 34 67
3. M.City 34 61
4. Nottingham Forest 33 60
5. Newcastle 33 59
6. Chelsea 33 57
7. Aston Villa 34 57
8. Bournemouth 33 49
9. Fulham 33 48
10. Brighton 33 48
11. Brentford 33 46
12. Crystal Palace 34 45
13. Everton 33 38
14. M. United 33 38
15. Wolves 33 38
16. Tottenham 33 37
17. West Ham United 33 36
18. Ipswich Town 33 21
19. Leicester City 33 18
20. Southampton 33 11
Takımlar O P
1. Barcelona 33 76
2. Real Madrid 33 72
3. Atletico Madrid 33 66
4. Athletic Bilbao 33 60
5. Real Betis 33 54
6. Villarreal 32 52
7. Celta Vigo 33 46
8. Osasuna 33 44
9. Mallorca 33 44
10. Real Sociedad 33 42
11. Rayo Vallecano 33 41
12. Getafe 33 39
13. Espanyol 32 39
14. Valencia 33 39
15. Sevilla 33 37
16. Girona 33 35
17. Deportivo Alaves 33 34
18. Las Palmas 33 32
19. Leganes 33 30
20. Real Valladolid 33 16

Gelişmelerden Haberdar Olun

@