26.09.2021, 11:40

Ege'nin küçük ve sevimli kasabalarına elveda!

Geçen hafta İstanbul’dan Dokuz 8 medyanın ‘Yurttaş Haberciliği’ etkinliği için gittiğimiz Seferihisar’da gördüklerim beni şaşırtmadı desem yalan olur!

Kara tarafında kalan şehrin merkezi inşaattan geçilmiyor. Trafik derseniz aynı durumda…

Oysa altı yedi yıl önce böyle miydi?

Sakin, sessiz, herkesin başını dinlemek için kaçmak istediği yerdi Seferihisar.

Şimdi o sakinlikten eser yok.

Peki, ne oldu bizim bu güzel sakin ve küçük şehrimize?

Galiba İlhan Tekeli’nin, '1980’li yıllardan sonra Türkiye, küçük şehirden büyük şehre geçti' saptaması artık her yerde geçerli.

Ege’deki pek çok küçük ve orta boy sahil kasabası artık büyüdü, konuta ve nüfusa boğuldu.

Dolayısıyla o çok gelişmemiş sevimli halleri bizlere ömür!

***

Değişimin tetiklediği dinamik maalesef şimdilik böyle, karmaşa, şehrin inşaat kirliliği, trafik, dışardan gelen göç…

Bizler bu olanların bir bölümünü biliyoruz ama daha detaylı analizleri yapmak sosyologlara düşüyor.

Dolayısıyla onlar bu ögelerin tetiklediği farklılıkları incelesin bakalım!

Bütün bu olanlara karşın, bu kasabaların insanı çeken doğal güzelliği, denizle iç içe oluşu, şahane bir iklime sahip olması ne güzel ki yerli yerinde duruyor.

Dolayısıyla bu güzellikler şimdilik sorunları kısmen baskılıyor gibi.

Ege’nin sahillerinde yer alan Foça, Urla, Kuşadası, Bodrum, Çeşme, Bergama, Dikili, Ayvalık ve Alaçatı yukarıda sayılan sorunlarla boğuşan şehirler…

Bakalım akıbetleri ne olacak?

***

Seferihisar da yukarıda saydığımız öbeğin içinde olanlardan.

O da "Küçük Güzeldir" gerçekliğinin tersine ‘irileşmiş’ şehirlerden.

Oysa Cittaslow ağı içinde "sakin" ve "yavaş" şehir olmayı deklere etmişti, kamuya.

Bu trafik ve inşaat yoğunluğuna bakılırsa şimdilik bu hedefe ara verilmiş gibi.

Buna karşın hakkını yemeyelim bir bölüm uygulamaları Cittaslow’u hak etmiyor değil…

Yerel değerlere sahip çıkma, yerlİ tohumları canlandırma, kadınların ürettikleri el emeği ürünlerin satışı gibi konular fena değil!

Uymayan kriterler ise en çok kendini "Alt yapı politikaları", "Güvenli ulaşım ve trafi" konularında gösteriyor.

***

Konu yurttaş haberciliği olunca Seferihisar Belediyesi en uygun mekân olarak Teos Yazarlar Evi’ ni seçmiş.

Çünkü konferans salonu olan bir yer burası.

Yazarlar Evi Sığacık’ı geçince Teos’da.

Şehrin merkezi Seferihisar’dan çıkıp önce Sığacık’a oradan Teos’a gidilen alanda harika bir coğrafya sizi bekliyor.

Sığacık’ta bulunan Kaleiçi’nde begonvillerle bezeli rengârenk sokaklar sizi karşılıyor.

Buralarda kadınların ürettikleri Sığacık’ a özgü börekler, dolmalar, sarmalar, tatlı çeşitleri yüzlerce tezgâhta satışa sunuluyor.

Sokağın başka bir bölümünde ise özgün tasarımlı el sanatları; anahtarlıklar, evlere asılan çeşitli aparatlar, nazar boncukları, çocuklar için tahta oyuncaklar sizi karşılıyor.

Denizi sarmalamış yüzlerce yat, restoran, renk renk ve farklı tasarımda kafeler…

Hepsinde ortak olan ise, deniz kenarında olan şehirlerden zihnimize kazınan renk armonisi; en çok mavi, beyaz ve pembe begonvillerin oluşturduğu harika bir uyum… Beyaz, mavi ve pembe …

Bir de sokağa bakan duvarlar kireç badanalı ise uyum daha da belirginleşiyor.

Seferihisar, Teos, Sığacık böyle güzel bir coğrafya…

Her sokak, her mekân ruhunuza ferahlık katıyor.

***

"Teos yazarlar Evi" de Teos yolu üzerinde körfeze tepeden bakan bir yerde.

Aslında her türlü etkinliğin rahat yapılacağı bir mekân burası…

İki katlı; alt katta restoran, kafe, üst kat ise gelen yazarların kalacağı odalar ve bir toplantı salonu mevcut.

Sığacık’tan Teos’a giden yol üstünde, denizi gören bir tepenin üstünde söz konusu yer.

Konak Belediyesi de 2016’da buna benzer bir mekân açmıştı.

"Tarık Dursun Anı Evi" ve beraberinde yazarlar evi, diye.

Alt katta anı evi, üst katta ise mutfak, salon ve yatak odasından ibaret olan bir yer, kısaca eski bir İzmir evinin bu güne uyarlanmış haliydi burası.

Bina olarak değil ama işlev olarak "Teos Yazarlar Evi" gibi bir yer.

Ancak gördüğüm Teos Yazarlar Evi, kafesi ve restoranı ve toplantı salonu ile Konak Belediyesi’nin açtığı tesisten daha işlevsel olmuş.

Çünkü bu tesise dışardan insanlar gelip çayını içebiliyor, yemeğini yiyebiliyor, bir kültürel etkinliğe rahatlıkla katılabiliyor.

Dolayısıyla bu donatılara sahip mekânlar doğal olarak kentin en gözde kültür merkezi olma kimliğini de kazanmış oluyor.

Bu gerçekten hareketle, bu tip tesislerde okuma ve toplantı salonu, kafe, restoran olmalı, ayrıca bunlara ilave sinema ve tiyatro etkinlikleri de rahatlıkla izlenebilmeli.

Belediye başkanları gerçekleri dikkate almalıdır.

Seferihisar’da gördüğüm “Teos Yazarlar Evi” de, şehrin merkezinde yer alan “Anı Evi” de benzer nitelikleri taşıyor.

Bu açıdan önceki belediye başkanı Tunç Soyer’i de şimdiki başkanı da kutlamak gerekir.

***

SEFERİHİSAR; TEOS’TAN SAKİN BİR ŞEHİRE…[1]

Biz Teos Yazarlar Evi’ ni anlattık ama bir de Seferihisar’ ın içinde Anı Evi’ olduğunu belirtelim.

Anı Evi, Seferihisar’ın geçmişine dair etnolojik objeleri, gazete haberlerini, değişik konulardaki sergileri barındıran şirin bir yer. İçinde restoranı, kafe, toplantı salonu olan bir kültür merkezi.

"Seferihisar; Teos’tan Sakin Şehire" kitabını da bu mekânda etkinliklere katılanlar için ayrılmış olmalı.

Kitabı duymuş ama edinememiştim.

İki usta kalemden, Nedim Atilla ve Nezih Öztüre’ den Seferihisar’ı okumak eşsiz bir tad.

Bergama’yı da bu iki usta kalemin yazdığını biliyoruz.

Kitap, belediyenin kültürel etkinliği olarak planlanmış, Seferihisar’ı Antik dönemden bu güne bütün yönleriyle anlatıyor. Bir kent monografisi olarak harika bir eser.

Şehir ve semt monografilerinin yararını tartışmanın anlamı yok.

Geçtiğimiz yıllar içinde İzmir’in semtlerini anlatan Heyemola Yayınları’nın yayımladığı kitapları sanıyorum çoğunuz biliyorsunuz

Bunun dışında akademisyenlerin çalışmaları, belediyelerin Seferihisar’daki girişimine benzer çabaları da sayılabilir.

Bütün bunlar son yıllarda gelişen şehir tarihlerinin anlatımı için önemli çabalar.

Ancak İzmir bana göre yeterli oranda anlatılmamış bir kent.

Mesela, yıllar önce İstanbul - Sultanbeyli’deki dönüşümün hikâyesini, "Nöbetleşe Yoksulluk" kitabından, Ümraniye’de göçün getirdiği 'sıkıntı’yı Sema Erder’in kitaplarından, küçük sanayi atölyelerinden modern bir semte dönüşen Kağıthane’yi de gene bir grup akademisyenin araştırmalarından öğrendiğimi söyleyebilirim.

İzmir’de de bu örneklere benzer anlatılmayı bekleyen semt monogrofileri, kentlerin dönüşüm öyküleri ilgi bekliyor.

Umarım bu dediklerimiz olur!

Gelelim kitabın içeriğine.

Biliyorsunuz Seferihisar 12 İonia kentinden biri. Bu kentler: Miletos, Ephesos, Teos, Myus, Kolophon, Klazomenia, Samos, Priene, Lebedos, Erythrai, Khios (Sakız), Phocaia. Bunlara sonradan Smyrna da sonradan eklenenlerden.

Dolayısıyla, Seferihisar Antik dönemden beri bu coğrafyanın önemli kentlerinden biri ve de bu kentlerin tam da ortasında yer alıyor.

Üç antik kent, Lebedos, Ürkmez, Teos, Sığacık ve Myonesoss kentleri Seferihisar’ın hinterlandı içinde kalıyor.

Şadan Gökovalı, “Seferihisar’ı İonia’nın Paris’i olarak adlandırıyor.

Bu kentlerin, Anadolu’nun batı bölümünde kurulmalarının tarihi ise, M.Ö 8 YY. olarak kabul görüyor.

İşte, Nedim Atilla ve Nezih Öztüre, bu Antik dönem Seferihisar’ını ve sonrasında gelişen Cittoslow hareketini ve felsefesini bütün ayrıntıları ile anlatıyor.

Meraklısı edinip oradan okumalı.

Kitapta olanların hepsini anlatma olanağı yok ama bazı bölümleri sizlerle paylaşmak isterim

Mesela bunlardan biri, İzmirli olan Homeros ve onun yazdıkları.

Biliyorsunuz İzmirli Homeros, İlyada ve Odysseia’yı yazarak bu gün bile üzerinde konuşulan iki destana imza atmıştır.

İlyada, Troya Savaşı’nın  “… dokuzuncu yılını onuncuya bağlayan geçit”te olanları destan şeklinde anlatıyor ve 15693 dizeden oluşuyor.

Odysseia ise, 12109 dize olup, Troya Savaşı galibi Odysseus’un on yıl sonra doğum yeri İthaka Adasına ve karısı Penelope’ye dönüşünü anlatıyor.

Homeros’u ve bu iki eserle ilgili tartışmaları merak ediyorsanız kitabı okumanız gerekiyor.

Antik dönemi daha iyi anlamak istiyorsanız!

***

SANATÇILAR VE TEOS.

Kitabın ilgi çeken konularından biri de Teos’un o dönem sanatçılar loncası denebilecek bir merkez işlevi görmüş olması ve onlara ev sahipliği etmiş olmasıdır.

Kitapta anlatılanlardan anlaşılan, sanatçıları bu merkezde bir lonca disiplini içinde örgütlenmiş,

Yunan dünyasında düzenlenen Dionysos Şenlikleri’ne gereken sanatçılar bu merkezden sağlanmış.

Teos’un baş tanrısı Dionysos olması sanatçılara Dionysos sanatçıları isminin verilmesine neden olmuş.

Ayrıca bu sanat erbabı bağlı olduğu devletten özerk tutulmuş ve vergi bağışıklığına tabii kılınmış.

Kısaca sanatçılar birliği ile kent arasındaki ilişkiler özel bir anlaşma ile sağlanmış.

Ancak bu anlaşma bir zaman sonra bozulmuş, böylece Teos Kent Yönetimi sanatçıların orada kalmasını istememiş.

Sanatçılardan başka kentlere gitmeleri istenmiş.

Çünkü Teoslular sanatçıları, “…çok saldırgan bir grup”, ayrıca kuralsız bir yaşam süren aykırı tipler olarak nitelemeye başlamışlar.

Sonuçta bu algılar Teos sanatçılar birliğinin Ephesos ve lebodos’a sürgün edilmesine neden olur.

Kadere bakın ki sanatçıların hiç bir dönemde devlet katında itibarlı yer edinemedikleri gerçeğini taa MÖ 8.y.yılda bile görebiliyoruz.

2021 yılı olmuş, aynı durumla karşılaşılmadığını kim söyleyebilir ki?

Tarihin ironisi bu olsa gerek!

Sanatçılara düşmanlık sadece Teos Kent devletinde mi?

Hayır, aynı dönem düşünürlerinden Platon’nun yazdığı “Devlet” adlı kitapta da sanatçılara iyi gözle bakılmadığını biliyoruz.

Bir defa Platon, hocası Sokrates’i şikayet edenlerin sanatçı olmasından dolayı onlar iyi gözle bakmamıştır.

Onları idealar düzeninde mevcut bilgiyi kopya eden, ya da taklit eden (mimesis) insanlar olarak tanımlar.

Bu yüzden M.Ö 475’li yıllarda bile devlet örgütü içinde sanatçılara güvenilir olmadıkları için yer verilmesini istenmez.

İşe bakın ki, M.Ö 475’li yıllardaki bu baskılar 2021 Türkiye’sinde de mevcut.

Ama işin bir başka iyi yanı da Teos’tan sürgün edilen sanatçıların yerinde, bu gün sanatçıları kucaklayan onlara sahip çıkan bir yazarlar evinin yer almasıdır.

İroni mi diyelim, yoksa tarihin şaşmaz adaleti mi?

Doğrusu bilmiyorum, ama sonuçta güzel bir şey, sanata ve sanatçılara sahip çıkmak.

Elbette Seferihisar denince İtalyan gazeteci Carlo Petri’nin 1986’da Mc Donald’s hamburgerine karşı, biz kazan spagetti yaparak başlattığı Slow Food ve dolayısıyla Cittoslow hareketini, felsefesini anlatmadan olmaz.

Ancak öbür yazıya anlatma sözü verelim.

Ve bir not koyalım; kitapta Çittosalow çok güzel anlatılmış.

Kuşkusuz bunda Nedim Atilla’nın iyi bir kalem erbabı olmasının yanında, bu hareketin ülkemizdeki temsilcilerden biri olmasının payı da olsa gerek!

Bize düşen, Nedim Atilla’nın çok da güzel anlattığı Cittaslow hareketinin; felsefesini, öyküsünü doğru düzgün özetlemek olacaktır.

Bunu da başka bir yazıya söz vermiş olalım!


[1] Nedim Atilla, Nezih Öztüre, Seferihisar- Teos’tan sakin bir şehire, Öztüre kültür yayını, 2. Baskı 2012, İzmir

Yorumlar (0)
12
parçalı az bulutlu
banner17
Günün Karikatürü Tümü
Günün Anketi Tümü
Bergama İl Olmalı mı?
Bergama İl Olmalı mı?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 32 83
2. Fenerbahçe 32 75
3. Samsunspor 33 57
4. Beşiktaş 32 55
5. Başakşehir 32 51
6. Eyüpspor 33 50
7. Göztepe 32 46
8. Trabzonspor 32 46
9. Antalyaspor 32 43
10. Konyaspor 33 43
11. Kasımpaşa 32 43
12. Gaziantep FK 32 42
13. Kayserispor 32 41
14. Rizespor 32 40
15. Alanyaspor 32 35
16. Sivasspor 33 34
17. Bodrum FK 32 34
18. Hatayspor 32 19
19. A.Demirspor 32 -2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 37 69
2. Gençlerbirliği 37 65
3. Karagümrük 37 63
4. İstanbulspor 37 61
5. Erzurumspor 37 61
6. Bandırmaspor 37 61
7. Iğdır FK 37 58
8. Boluspor 37 58
9. Amed Sportif 37 57
10. Ahlatçı Çorum FK 37 54
11. Ümraniye 37 53
12. Esenler Erokspor 37 52
13. Keçiörengücü 37 51
14. Pendikspor 37 48
15. Sakaryaspor 37 48
16. Ankaragücü 37 45
17. Manisa FK 37 45
18. Şanlıurfaspor 37 40
19. Adanaspor 37 30
20. Yeni Malatyaspor 37 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 35 82
2. Arsenal 35 67
3. M.City 35 64
4. Newcastle 35 63
5. Chelsea 35 63
6. N. Forest 35 61
7. Aston Villa 35 60
8. Bournemouth 35 53
9. Brentford 35 52
10. Brighton 35 52
11. Fulham 35 51
12. C.Palace 35 46
13. Wolves 35 41
14. Everton 35 39
15. M. United 35 39
16. Tottenham 35 38
17. West Ham United 35 37
18. Ipswich Town 35 22
19. Leicester City 35 21
20. Southampton 35 11
Takımlar O P
1. Barcelona 34 79
2. Real Madrid 34 75
3. Atletico Madrid 34 67
4. Athletic Bilbao 34 61
5. Villarreal 34 58
6. Real Betis 34 57
7. Celta Vigo 34 46
8. Rayo Vallecano 34 44
9. Osasuna 34 44
10. Mallorca 34 44
11. Real Sociedad 34 43
12. Valencia 34 42
13. Getafe 34 39
14. Espanyol 34 39
15. Girona 34 38
16. Sevilla 34 38
17. Alaves 34 35
18. Las Palmas 34 32
19. Leganes 34 31
20. Real Valladolid 34 16

Gelişmelerden Haberdar Olun

@