19.01.2024, 16:55

Şarkılara Sığınmak

“Bu terazu bu kadar sıkleti çekmez,” diyor ya Ziya Paşa, bizim bünyelerin de bir dayanma - direnme gücü var ve o güç sınıra gelip dayanıyor sık sık. Gündelik dertlerden, hayat pahalılığından, artan fiyatlara yetişememekten, kıt kanaat beslenmekten, kıt kanaat yaşamaktan kaçmak için sığınılacak korunaklı limanlar aramak gerekiyor. Yaklaşan seçimden, Türkiye’de dengelerin altüst oluşundan, dünyadaki dengelerin bozulmasından söz etmeden, akıl ve ruh sağlığımızı yitirmemek için arada bir mola vermek; arınma, durulma, dirilme için kendimize bakım yapma ihtiyacımız var. Başka âlemlere dalmamız, yanımızı yöremizi kuşatan karabasanlardan, kendi acı gerçeklerimizden uzaklaşıp azıcık soluklanmak için hayal kurmamız gerek. Bunu da şarkılarda derin kazılar yaparak başarabiliriz. Tam da şimdi, keşif ziyaretine çıkmanın zamanıdır.

Örneğin şu şarkının dünyasına girmeye çalışalım. Şiir, Recaizade Mahmut Ekrem’in. Yaşadığı dönem: 1847 - 1914. Osmanlı dönemi... Kişisel yaşamında üzüntüleri olmuş elbette Recaizade’nin; olmaz mı, her insanın var. Oğlunu yitirmenin acısını yaşamış. Ama genel olarak ortamı düşünürseniz Birinci Dünya Savaşı bile çıkmamış daha. Dünya bugünkünden çok daha huzurlu. Ne ekolojik denge diye bir kavram var, ne fosil yakıtlardan ya da iklim krizinden söz ediliyor; kişisel silahlanmayı, kuruyan gölleri ya da eriyen buzulları konu eden de yok. “Asude” bir yaşam sürdürülüyor. Şiire de yansımış işte. Bakın ne diyor Recaizade?

-

Süzüp süzüp de ey melek o çeşm-i nim-habını
Neden ya rağbet etmemek dağıtmağa sehabını
Gönül beğendi sevdi pek hitabını, cevabını
İç imdi iç şerabını, ko bir yana hicabını
Aç imdi aç nikabını, ayan et afitabını.

-

Şair ”melek” dediği, gözleri mahmur, yarı uykulu bakan bir güzeli karşısına oturtmuş. Melek dediği kadın biraz dalgın sanki, kafası bulutlu. O dalgınlıktan sıyrılmaya davet ediyor onu şair. Seslenişini de verdiği yanıtları da pek beğenmiş çünkü. Şarap içmekten utanıyorsa eğer ‘Utanma’ diyor. Peçeni kaldır, şarabını iç; iç ki yüzünü görelim.

Şarkılardan, türkülerden ve şiirlerden ne çok şey öğreniriz. Bu şiirden peçenin şarap içmeye engel olmadığını öğrendik mesela. Karacaoğlan’ın, öyle çabucak, geçerken söylenivermiş gibi duran şu “İliklemiş düğmelerin / Çözer elif elif diye,” dizelerinden de yüzyıllardır Anadolu’da ilik ve düğme kullanıldığını öğreniyoruz. Gerçi düğmenin binyıllardır kullanıldığı bilinmekte ama bir söylentiye göre Fransız askerleri, burunlarını üniformalarının kollarına silerlermiş. Askerin bu kötü alışkanlığını önlemek için tam oraya çıkıntılı bir şeyler eklenmeye çalışılmış. Sonra, “Hazır düğme var, o düğmeye geçecek delikler de açabiliriz,” diye düşünmüşler, ilik yapmak da böylece, daha sonra gelmiş akıllara.

Giyim kuşam böyle yansıyıveriyor şarkılara. “Ne yaman şeysin” diye anlatılan “Karşıyakalı”nın “İpek siyah mantolu / Beyaz beyaz yakalı...” olduğunu da Udi Cemal Efendi’nin kantosundan öğreniyoruz. Ama durun, daha iyisi var: Hacı Arif Bey’in bestesi... Osmanlı’da tatil, eğlenme, gezme günü, bildiğiniz gibi cuma. Güfte şairi diye başka bir isim belirtilmediğine göre güfte de bestecimize ait. Hacı olan bestecimiz pembe ipekli kumaştan bir üstlük giymiş güzelin saçının tek telinin görünmemesini değil, tersine saçının görünmesini istiyor; bu yüzden başını ince bir yaşmakla örtmesini rica ediyor sevgilisinin. Bununla yetinmiyor, süslenmesini de istiyor; ‘Hatırım için toka da tak saçına,’ diyor. Yalnız saçları değil, saça takılı tokayı da görecek. Nereye gidilecek derseniz, Kâğıthane’ye elbette. Kayık da gelmiş zaten, hazır bekliyor.

-

“Muntazır teşrifine hazır kayık

İnce yaşmakla bu cuma seyre çık

Pembe mantinden feracen pek de şık

İnce yaşmakla bu cuma seyre çık.

-

Kırma lütfet hatır-ı mestaneyi

Süslenip tak zülfün üzre şaneyi

Eyle ihya semt-i Kâğıthane’yi

İnce yaşmakla bu cuma seyre çık.”

-

Demek ki neymiş, Osmanlı’ya özenenler Osmanlı’da nasıl yaşandığını pek de bilmiyorlarmış. Kadınlar saçlarını örtüyorlarmış evet, ama “Tek teli bile görünmemeli,” diye üzerlerinde baskı kuran yokmuş. Şarap da içiyorlarmış, rengârenk giysileriyle gezinti yerlerinde boy da gösteriyorlarmış. Şarkılara bakarak “taassup”ta Osmanlı’yı geride bırakmış olduğumuzu söyleyebiliriz gibi geldi bana. Siz ne dersiniz?

Yorumlar (0)
12
parçalı az bulutlu
banner17
Günün Karikatürü Tümü
Günün Anketi Tümü
Bergama İl Olmalı mı?
Bergama İl Olmalı mı?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 19 51
2. Fenerbahçe 19 45
3. Samsunspor 19 37
4. Göztepe 19 34
5. Eyüpspor 19 33
6. Beşiktaş 19 31
7. Başakşehir 19 29
8. Gaziantep FK 19 26
9. Trabzonspor 19 25
10. Rizespor 19 24
11. Alanyaspor 19 22
12. Kasımpasa 19 22
13. Konyaspor 19 21
14. Antalyaspor 19 21
15. Sivasspor 19 20
16. Bodrum FK 19 16
17. Kayserispor 18 16
18. Hatayspor 19 10
19. A.Demirspor 19 5
Takımlar O P
1. Kocaelispor 20 41
2. Karagümrük 20 35
3. Bandırmaspor 20 34
4. Erzurumspor 20 33
5. Ahlatçı Çorum FK 20 32
6. Boluspor 20 31
7. İstanbulspor 20 30
8. Ankaragücü 20 30
9. Pendikspor 20 30
10. Amed Sportif 20 30
11. Gençlerbirliği 20 30
12. Keçiörengücü 20 27
13. Ümraniye 20 26
14. Esenler Erokspor 20 26
15. Manisa FK 20 26
16. Sakaryaspor 20 26
17. Igdir FK 20 25
18. Şanlıurfaspor 20 25
19. Adanaspor 20 15
20. Yeni Malatyaspor 20 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 21 50
2. Arsenal 22 44
3. Nottingham Forest 22 44
4. Chelsea 22 40
5. M.City 22 38
6. Newcastle 22 38
7. Bournemouth 22 37
8. Aston Villa 22 36
9. Brighton 22 34
10. Fulham 22 33
11. Brentford 22 28
12. Crystal Palace 22 27
13. M. United 22 26
14. West Ham United 22 26
15. Tottenham 22 24
16. Everton 21 20
17. Wolves 22 16
18. Ipswich Town 22 16
19. Leicester City 22 14
20. Southampton 22 6
Takımlar O P
1. Real Madrid 20 46
2. Atletico Madrid 20 44
3. Barcelona 20 39
4. Athletic Bilbao 20 39
5. Villarreal 20 33
6. Mallorca 20 30
7. Real Sociedad 20 28
8. Girona 20 28
9. Rayo Vallecano 20 26
10. Osasuna 20 26
11. Sevilla 20 26
12. Real Betis 20 25
13. Celta Vigo 20 24
14. Las Palmas 20 22
15. Leganes 20 22
16. Getafe 20 20
17. Deportivo Alaves 20 20
18. Espanyol 20 19
19. Valencia 20 16
20. Real Valladolid 20 15

Gelişmelerden Haberdar Olun

@