24.11.2022, 12:45

Öğretmenler Günü anısına; "Cahit Arf"

Prof. Dr. M. Şerefettin Canda

Prof. Dr. M. Şerefettin Canda

“Her buluşun, matematik ispatın gerisinde bir düşünce vardır.

Başarılı matematikçilerin benimsedikleri de budur:

Belli bir düşünceyle hareket etmek.

Rastlantı, deneme yanılma ile bulunan şeyler,

O kadar da değerli değildir.”

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf

***

  1. Giriş ve amaç

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, Türk ve dünya bilim tarihinde matematik alanındaki çalışmaları ve buluşları ile önemli yer edinmiştir. Türkiye açısından "matematiğin simge adlarından birisidir".

"Bilim insanı olabilmek için tutku gerekir" vb özdeyişleri ile bilim tarihimize geçmiştir.

Matematiğe olan yeteneğini, ilkokul öğrencisi olduğu yıllarda öğretmeni görmüş, ortaokul öğrencisi olduğu yıllarda da dikkati çekmiştir. Bu nedenle, ailesi tarafından gönderildiği Paris’te lise öğrenimi 2 yılda bitirdikten sonra, "Ecole Normale Superieure"ü bitirmiştir (Fotoğraf 1).

Fotoğraf 1. Cahit Arf 1926 yılında, Paris’e yükseköğrenim için giderken (https://listelist.com/ordinaryus-cahit-arf-hakkinda/).

Dünyaca ünlü Türk Matematikçi olarak tarihe geçen Ord. Prof. Cahit Arf, 1974 TÜBİTAK Bilim Ödülü yanı sıra, ulusal ve uluslararası alanda birçok ödül almıştır.

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, matematiğe yaptığı katkılar ile unutulmaz yer edinmiştir.

Türkiye, "vefa borcunu", 2009 yılından buyana, 10 ₺’nin arka yüzünde Cahit Arf’ın fotoğrafını basarak yerine getirmiştir (Fotoğraf 2).

Fotoğraf 2. 10 Türk Lirasının arka yüzünde Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın fotoğrafı yer almıştır. “Arf değişmezi formül”.

Amacımız, Türk bilim tarihinin, en değerli bilim insanlarından birisi olan Prof. Dr. Cahit Arf’ı, 24 Kasım "öğretmenler günü" nedeniyle, topluma, gençlere tanıtmak ve anmaktır.

  1. Kısa Özgeçmişi

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf (1910 – 1997) yılları arasında yaşamıştır. 11 Ekim 1910 günü, Selanik’te doğmuştur.

Ailesi, 1912 yılında savaşın "yakıcı" koşullarında (Balkan Savaşı), zorunlu olarak İstanbul’a göçmüş, bir süre İzmir’de yaşamıştır (mübadele, mübadil). Bu nedenle çocukluğu, "içe kapalı" bir ortamda geçmiştir.

Bu günleri şöyle anlatmıştır: "Ben, Cahit Arf. 1910’da Selanik’te doğdum; yani Atatürk’le hemşeriyiz! Balkan Savaşları başlayınca ailemle İstanbul’a göç etmek zorunda kaldık. Ailem beni hiç sokağa bırakmazdı. Çünkü “mahalle çocuğu” olabilirdim. Ben de ne yapayım, kendi içime döndüm, oyunumu kendi başıma kurdum. Çocukluğumda sürekli kâğıttan oyuncaklar yapardım. Yeni oyuncaklar icat ediyordum ve sürekli çevremi inceliyordum." https://kumbaradergisi.com/wp-content/uploads/in5-archives/sayilarin-efendisi-cahit-arf-1024/index.html

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın kısa yaşam öyküsü (Tablo I) de görülmektedir.

Tablo I. Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın yaşam öyküsü özeti.

1916; İlkokul,

1921; Ortaokul, İstanbul,

1924; Paris St. Louis Lisesi (2 yılda bitirmiştir),

1926-1932; Fransa’da “Ecole Normale Superieure” ü bitirmiştir.

1932; Galatasaray Lisesinde matematik öğretmenliği yapmıştır.

1933; İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’ne “Doçent adayı” olarak atanmıştır.

1937; Doktora yapmak üzere Almanya Göttingen Üniversitesi’ne gönderilmiştir.

1938; Doktora çalışmasının konusu; “non-commutative Class Field”, Tez hocası Helmut Hasse’dir.

Doktora tezi;  Hasse-Arf Teoremi ile bilim tarihine geçmiş (1938) ve Cahit Arf dünyaca tanınmıştır.

1938 sonu; Göttingen’de, “Arf Invaryantını” (Cebirsel ve diferansiyel topoloji) tanımlamıştır.

1938 sonu-1962; İstanbul Üniversitesi

1943; Prof.

1955; Ord. Prof.

1960; Çekmece Nükleer Araştırma Merkezi kuruluşu,

1960; ABD Maryland Üniversitesi, Mainz Akademisi Muhabir Üyeliği

1962-1963; Robert Koleji, matematik dersleri vermiştir.

1964; Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TUBİTAK) ilk Bilim Kurulu Başkanı.

1964-1966; “Princeton Institute for Advanced Study”

1966-1967; ABD, “California” Üniversitesi, “Konuk öğretim üyesi,

Türkiye’de yaşamak istediği için, 1967’de Ankara’ya geldi ve ODTÜ’de görev aldı.

1967; ODTÜ Matematik Bölümü,

1967-1971; TÜBİTAK Bilim Kurulu Başkanlığı,

1980; Emeklilik.

26 Aralık 1997’de “kalp hastalığı” ile vefat etmiştir

Ülkemizde matematiğin simgesi olan, Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, TÜBİTAK’ın geliştirilmesinde çok emek vermiş, TÜBİTAK Gebze Araştırma Merkezi’nin kuruluşunda görev almış, 1983-1989 yılları arasında Türk Matematik Derneği Başkanlığını yürütmüştür.

  1. Ödülleri
  • İnönü Armağanı (1943),
  • TÜBİTAK Bilim Ödülü (1974) (Matematik alanında ilk ödül),
  • Onur Doktorası:
  • İTÜ (1980),
  • Karadeniz Teknik Üniversitesi (1980) ,
  • ODTÜ (1981),
  • Türkiye Bilimler Akademisi Şeref Üyeliği (1993),
  • "Commandeur des Palmes Académiques" (4 Şubat 1994) (Fransa)
  1. Cahit Arf Bilgi Merkezi (CABİM)

1996 yılında TÜBİTAK’a bağlı olarak kurulan ULAKBİM (Enstitü)’e bağlı bir Merkezdir.

1996-1998 yıllarında Ulusal Bilgi Merkezi (UBİM) adını taşıyan ULAKBİM’e bağlı bu merkeze,

1998’de TÜBİTAK’ın kuruluşunda görev alan, ünlü matematikçi Cahit Arf’ın adı verilmiştir.

Cahit Arf Bilgi Merkezi’nde, ülkemizdeki üniversite, kamu ve sanayi kesiminin bilgi ihtiyaçlarının karşılanması ve akademik bilgi üretimine katkıda bulunmak amacıyla elektronik ve geleneksel yollarla ulusal çapta bilgi ve belge hizmetleri verilmektedir.

  1.  Cahit Arf Uluslararası “Cebir ve Sayılar Teorisi” Sempozyumu (3-7 Eylül 1990, Silivri)
  2. Bilimsel buluşları ve çalışmaları

Cahit Arf, cebir konusundaki çalışmalarıyla dünyaca ün kazanmıştır.

Sentetik geometri problemlerinin cetvel ve pergel yardımıyla çözülebilir olduğunu göstermiştir.

Cisimlerin kuadratik formlarının sınıflandırılmasında ortaya çıkan değişmezlere ilişkin

Arf değişmezi ve Arf halkaları gibi bilimsel dergilerdeki kaynaklarda adıyla anılan çalışmalar yanı sıra,

"Hasse-Arf Kuramı" adı ile anılan kuramı matematik bilimine kazandırmıştır (Tablo II).

Tablo II. Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın matematik alanındaki buluşları.

Buluş ya da kuramın adı

1

Hesse-Arf Kuramı (1928)

2

Arf Değişmezi/Sabiti (Cisimlerin kuadratik formlarının sınıflandırılmasında ortaya çıkan) ,

3

Arf Halkaları (Halkalar ve geometri üzerine ilk konferans, 1984′te İstanbul) (1945),

4

Arf Kapanışları (1945)

  1. Cahit Arf Sözleri

Entelektüel bir bilim insanı ve matematikçi olan Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, bilimsel düşünce, matematik, yaşam bağlamında birçok özdeyişler (aforizmalar) türetmiştir. Bunlardan bazıları aşağıdadır (Tablo III).

Tablo III. Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın matematik alanındaki özdeyişleri.

  • İki kere iki nasıl dörtse, ben de o kadar akılcıyımdır.
  • Matematik de resim, müzik ve heykel gibi bir sanattır.
  • Elime Kuranı aldığımda Allaha, kalemi aldığımda kendime inanıyorum.
  • Çocukluğumda benim için üç şey vardı: Matematik, tarih, politika. Matematik “tümünü içine alır”.
  • Matematik temel olarak sabırdır. “Belleyerek” değil “keşfederek” anlamak gerekir.
  • Bilim ve inanç ayrıdır. Bilim ve inanç birleşirse çok şey başarır, birbirine ters düşmemelidir.
  • “Bilim ve inanç iki ayrı unsurdur. Birleşirse devrim yapabilirsiniz.”
  • Matematik zaten her zaman vardı, İnsanoğlu onu buldu.
  • Ben matematiğe hayatımı adadım, karşılığında bana “hayatımı geri verdi”.
  • Gerçekten evrenin sırrını arıyorsanız, sayılara gelin (Fotoğraf 3).
  • Sonsuzluk her şeyin yanıtıdır. Sayı sonsuzdur.
  • İnsanoğlu bir gün sonsuza dek yaşamayı matematikle bulacaktır.
  • İşlerinizi başkalarına yaptırmayın. Çünkü kendi istedikleri gibi yaparlar.

Fotoğraf 3. Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın matematik alanındaki özdeyişleri.

  1. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Matematik Bölümü (Arf konferanslar dizisi).

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf adına, ODTÜ’nde, uluslararası katılım ile ileri matematik kursları düzenlenmektedir (Tablo IV).

Tablo IV.  ODTÜ Arf konferansları, yıl, konuşmacı ve bağlı olduğu kurumlar.

  Arf konferansları, yıl, konuşmacı

Bağlı olduğu kurumlar

  2001   Gerhard Frey

Essen Üniv. Deneysel Matematik Enstitüsü

  2002   Don Zagier

Utrecht Üniv./Collège de France

  2003   David Mumford

Brown Üniv. Uygulamalı Matematik Bölümü

  2004   Robert Langlands

İleri Araştırma Enstitüsü

  2005   Peter Sarnak

Princeton Üniv. ve İleri Araştırma Enstitüsü

  2006   Jean-Pierre Serre

Collège de France

  2007   Hendrik Lenstra

Leiden Üniv. Matematik Enstitüsü

  2009   Gunter Harder

Bonn Üniv. Matematik Enstitüsü

  1. Sonuç

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, Türkiye’nin Cumhuriyet döneminde yetiştirdiği, uluslararası alanda ün yapmış, değerli bilim insanlarından birisidir.

Matematik alanındaki özgün çalışmaları ve buluşları ile adını dünya bilim tarihine yazdırmıştır.

Türkiye’de Galatasaray Lisesi, Robert Koleji, ODTÜ gibi büyük kurumlarda öğretim üyeliği yapmıştır.

TÜBİTAK’ın kuruluş ve gelişmesinde “güvenilir kişi” olarak “Bilim Kurulu” başkanlığı görevini uzun yıllar yerine getirmiştir.

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın aşağıdaki görüşleri, güncel olarak herkese “ders” niteliğindedir.

-“Soyut ispatların yaşamla ilişkisini kurmaya çalışın.

Somut konular üzerine eğilmek, sonra bunları soyut matematikle birleştirmek gerekir.

İlk şunları sormak gerekir:

Bunu neden yapıyorsun?

Gerçek yaşamla bunun ilişkisi nedir?

Yoksa, bir şeyleri kuru kuruya ezberlemek anlamsızdır.”

Güncel olarak Ord. Prof. Dr. Cahit Arf adı, Türkiye’de birçok yerde yaşamaktadır (Fotoğraf 4).

Fotoğraf 4. Ord. Prof. Dr. Cahit Arf İlkokulu, Tuzla, İstanbul.

Sonuç olarak, Türkiye, yaklaşık 20 milyon genç nüfusu ile eğitime, öğretime, entelektüel gelişmeye, beslenmeye ve öğretmenlere verdiği değer ölçüsünde, geleceğin dünyasında, eğitim, kültür, bilim, sağlık, spor, sanat alanlarında uygar dünya içindeki yerini alacaktır. Bu nedenle, toplumumuzda Cahit Arf gibi, daha çok “entelektüel” bilim insanlarının ve öğretmenlerin yetişmesine gerek bulunmaktadır.

Saygılarımla.

24 Kasım 2022, Prof. Dr. M. Şerefettin Canda, serafettin.canda@deu.edu.tr

----------------------

Kaynaklar

TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi “Cahit Arf Özel Sayısı” http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bdergi/ozel/arf/default.html

https://cabim.ulakbim.gov.tr/cahit-arf-kimdir/

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cahit_Arf

https://www.kimnereli.net/cahit-arf.html

Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi
Şadan Gökovalı
Şadan Gökovalı
Bergama Aydınlığı
01 Ağustos 2019
Recai Şeyhoğlu
Recai Şeyhoğlu
İran Milli Takımını alkışlıyorum!
27 Kasım 2022
Yorumlar (9)
Doç.Dr.Ragıp Kayar 2 yıl önce
Devamını oku
Cevapla Beğendim (1) Beğenmedim (0)
Dr Yener Tuna 2 yıl önce
Ellerine yüreğine sağlık.Bilim adamlarını anmak vefa göstermek,onları yeni nesile aktarmak anlatmak özveri gerektirir.
Cevapla Beğendim (1) Beğenmedim (0)
Pınar Karabağlı 2 yıl önce
Sayın hocam iyi dileklerinize katılıyorum Bu anlamlı günde kaleme aldığınız Ord. Prof Dr Cahit Arf’ı daha yakından tanıma fırsatı verdiğiniz için teşekkür ederim
Cevapla Beğendim (1) Beğenmedim (0)
Ali T Güneş 2 yıl önce
Ne kadar güzel bir yayın olmuş; tebrikler. Okumaya doyamadım.
Cevapla Beğendim (1) Beğenmedim (0)
kaan 2 yıl önce
Harika bir yazı, teşekkürler
Cevapla Beğendim (1) Beğenmedim (0)
Hakan Bodrumlu 2 yıl önce
Emeğinize sağlık hocam, sizinde öğretmenler gününüz kutlu olsun. Cahit arf hocama Allahtan rahmet diliyorum. Umarım dediğiniz gibi ülkemiz sizler gibi bilim adamlarına hak ettiği değeri verir ve ülke olarak müreffeh bir geleceğe kavuşuruz. Saygı ve sevgilerimle...
Cevapla Beğendim (1) Beğenmedim (0)
Gürbüz Çelebi 2 yıl önce
Arf matematikle şakalaşırdı!
Cevapla Beğendim (1) Beğenmedim (0)
ADİL UÇAR 2 yıl önce
Saygı değer hocam emeğinize sağlık, süper bir derleme, saygılar.
Cevapla Beğendim (1) Beğenmedim (0)
Bütün Yorumları Görmek İçin Tıklayın
12
parçalı az bulutlu
banner17
Günün Karikatürü Tümü
Hala bi lira! - Murat Solmaz
Günün Anketi Tümü
Bergama İl Olmalı mı?
Bergama İl Olmalı mı?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 28 71
2. Fenerbahçe 28 68
3. Samsunspor 29 51
4. Beşiktaş 27 47
5. Eyüpspor 29 47
6. Başakşehir 28 42
7. Antalyaspor 29 39
8. Göztepe 27 38
9. Gaziantep FK 27 38
10. Kasımpaşa 28 38
11. Trabzonspor 28 36
12. Konyaspor 29 34
13. Rizespor 28 34
14. Bodrum FK 29 33
15. Kayserispor 28 33
16. Sivasspor 29 31
17. Alanyaspor 29 31
18. Hatayspor 28 19
19. A.Demirspor 28 -2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 32 63
2. Karagümrük 32 59
3. Erzurumspor 32 54
4. Gençlerbirliği 32 54
5. İstanbulspor 32 52
6. Bandırmaspor 32 52
7. Ahlatçı Çorum FK 32 47
8. Amed Sportif 32 47
9. Ümraniye 32 46
10. Keçiörengücü 32 45
11. Esenler Erokspor 32 45
12. Boluspor 32 45
13. Iğdır FK 32 45
14. Pendikspor 32 42
15. Sakaryaspor 32 42
16. Ankaragücü 32 38
17. Şanlıurfaspor 32 37
18. Manisa FK 32 37
19. Adanaspor 32 27
20. Yeni Malatyaspor 32 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 31 73
2. Arsenal 31 62
3. Nottingham Forest 31 57
4. Chelsea 31 53
5. M.City 31 52
6. Aston Villa 31 51
7. Newcastle 29 50
8. Fulham 31 48
9. Brighton 31 47
10. Bournemouth 31 45
11. Crystal Palace 30 43
12. Brentford 31 42
13. M. United 31 38
14. Tottenham 31 37
15. Everton 31 35
16. West Ham United 31 35
17. Wolves 31 32
18. Ipswich Town 31 20
19. Leicester City 30 17
20. Southampton 31 10
Takımlar O P
1. Barcelona 30 67
2. Real Madrid 30 63
3. Atletico Madrid 30 60
4. Athletic Bilbao 30 54
5. Villarreal 29 48
6. Real Betis 30 48
7. Celta Vigo 30 43
8. Real Sociedad 30 41
9. Rayo Vallecano 30 40
10. Mallorca 30 40
11. Getafe 30 39
12. Sevilla 30 36
13. Girona 30 34
14. Osasuna 29 34
15. Valencia 30 34
16. Espanyol 29 32
17. Deportivo Alaves 30 30
18. Leganes 29 27
19. Las Palmas 30 26
20. Real Valladolid 30 16

Gelişmelerden Haberdar Olun

@