13.02.2022, 19:55

Ömer Seyfettin’e Bugünden Bakmak

Şair denince herkesin aklına gelen ilk isim nasıl Orhan Veli Kanık ise öykü / hikâye denince de Ömer Seyfettin gelir akla. Ders kitaplarında çok yer almıştır, kitapları çok basılmıştır; ilkokulda değilse ortaokulda onun birkaç öyküsüyle karşılaşmışızdır. Yine de onu ne kadar tanıdığımızı bir düşünelim isterim.  Adını en çok bildiğimiz edebiyatçıdır da yeterince tanıyor muyuz kendisini acaba? 

Cumhuriyetten önce yaşayıp ölmüş. Ölüm tarihi 1920 olduğuna göre ölümünün üstünden yüzyıldan fazla bir zaman geçmiş. 36 yaşındaymış öldüğünde. Hastalığı ve ölümüyle ilgili çeşitli söylentiler var. Şeker hastalığı romatizma sanılmış, meyve suları, üzüm hoşafları ile beslenip farkında olunmadan ölümü hızlandırılmış. Bir söylenti de ölüsünün sahipsiz sanılıp tıp fakültesi öğrencilerine verildiği yolunda. Teşrih masasındaki çırılçıplak fotoğrafı gazetelerde yer alınca Ömer Seyfettin olduğu anlaşılmış. Mezarında bile rahat bırakılmamış. Ölümünden 19 yıl sonra kemikleri gömüldüğü yerden çıkarılıp Asri Mezarlığa nakledilmiş. Bunlar değerbilmezliğimizin örnekleri. Bunlardan daha önemli olan nokta şu: Ömer Seyfettin’in çocukların okuyacağını aklına bile getirmeden yazdığı öyküleri okuttular bize; bugün de çocuklarımıza aynı öyküleri okutuyorlar. Oysa Beyaz Lale, Pembe İncili Kaftan, Bomba, Ant, Kaşağı, Diyet, Başını Vermeyen Şehit, Topuz, Falaka, Ferman gibi öykülerinin “içerik ve anlatım özellikleri açısından ötekileştirme, ayrımcılık, şiddet, cinsellik, argo sözcükler, kötü örnek oluşturabilecek davranışlar” içerdiği uzmanlar tarafından saptanmış. Peki, ne okutsalardı, nasıl tanıtsalardı Ömer Seyfettin’i, diyorsanız hemen söyleyeyim. Ömer Seyfettin’in öykücülüğü kadar önemli bir yönü de Türkçe için verdiği mücadele, edebiyat dilinin Türkçeye dönmesini sağlamaktaki büyük başarısıdır. Buram buram “hamaset” kokan öykülerini değil, geri kalmışlığı, din adı altında yapılan sömürüyü anlatan, batıl inanışları sarsan öykülerini seçip bunların yanı sıra Türkçe savaşımını okutsaydık çocuklarımıza.

Osmanlıcacılara karşı şöyle diyordu Ömer Seyfettin:

Ve ne kadar çalışsanız, Arapça, Acemce terkipler yapsanız, konuşulan tabii, güzel ve terkipsiz (tamlamasız) Türkçe galebe çalacak (üstün gelecek) ve Osmanlıca denilen Enderun dili, eski divanların şimdi bile açılıp okunmayan milli mahbublu (sevgilili) sahifeleri arasında müebbeden (sonsuza dek) gömülü kalacaktır.” (Türk Sözü, s. 5, 8 Mayıs 1914)

Dediği gibi oldu. Bırakın Osmanlıca Divan Edebiyatını, Ömer Seyfettin’in ‘Udeba-yı Cedide’ dediği Servet-i Fünun yazarlarının / şairlerinin yazdıklarını da okuyan yok bugün. Türkçe, Osmanlıca egemenliğinden kurtuldu kurtulmasına ama bir başka tuzağa düştü. 12 Nisan 1914 tarihli Türk Sözü dergisinde şöyle diyordu Ömer Seyfettin:

Türklerin biraz okumuş olanları ellerine kalemi alınca Arapça, Acemce lügat paralamaya, Arapça, Acemce terkipler yapmaya kalkıyorlar ve bir marifet yapıyoruz zannediyorlardı.”

“Arapça, Acemce” yerine “İngilizce, Fransızca”yı koyun, ne göreceksiniz?  Ömer Seyfettin’in söyledikleri bugüne de uymuyor mu?

Türkçe, Ömer Seyfettin’in başlattığı savaştan yengiyle çıktı. Ancak şimdi başka bir yönden esen, başka bir kültür rüzgârının etkisinde yeniden savruluyor. Ömer Seyfettin bir yerlerden uzanıp baksaydı adları Little Kitchen, Baby Mall, Mother’s Milk olan dükkânlar görecek; “Tri di ol in van led ti vi” diye reklamlar duyacaktı. Bir şampuanın, “... süper food serisi pro-v karışımı antioksidanlar ve lipitlerle saçlarıma multi vitamin etkisi sağlıyor”, bir çocuk bezinin “pure and soft” diye tanıtılmasından şaşkınlığa uğrayacak, “fresh sensation, pure line, comport glide breeze, easy fishoil” diye sunulan şeylerin neler olduğunu anlamakta güçlük çekecekti.

Çok erken ölmüş Ömer Seyfettin ama iyi ki ölümünden yüz yıl sonra onun Yeni Lisan diye yere göğe koyamadığı Türkçeye neler olduğunu görmemiş.

Bir karış toprak için kan dökmeyi görev sayan anlayış, bir halkın gerçek yurdunun dili olduğunun farkında değil.  Çocuklarımıza asıl bunu anlatalım işte. Ömer Seyfettin’in dün söyledikleri, bugün de aynı önemde:

Çünkü vatanının gaip eden (kaybeden) bir millet eğer lisanına ve edebiyatına hakim kalırsa mahvolmaz; yaşar ve yine bir gün gelir siyasi istiklalini kazanır. Fakat bir millet lisanını bozar, gaip ederse, hatta siyasi hakimiyeti kalsa bile tarihten silinir.” (Türk Sözü, s. 4, 1 Mayıs 1914)

Yorumlar (0)
12
parçalı az bulutlu
banner17
Günün Karikatürü Tümü
Günün Anketi Tümü
Bergama İl Olmalı mı?
Bergama İl Olmalı mı?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 32 83
2. Fenerbahçe 32 75
3. Samsunspor 33 57
4. Beşiktaş 32 55
5. Başakşehir 32 51
6. Eyüpspor 33 50
7. Göztepe 32 46
8. Trabzonspor 31 45
9. Antalyaspor 32 43
10. Konyaspor 33 43
11. Kasımpaşa 31 42
12. Gaziantep FK 32 42
13. Kayserispor 32 41
14. Rizespor 32 40
15. Alanyaspor 32 35
16. Sivasspor 33 34
17. Bodrum FK 32 34
18. Hatayspor 32 19
19. A.Demirspor 32 -2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 37 69
2. Gençlerbirliği 37 65
3. Karagümrük 37 63
4. İstanbulspor 37 61
5. Erzurumspor 37 61
6. Bandırmaspor 37 61
7. Iğdır FK 37 58
8. Boluspor 37 58
9. Amed Sportif 37 57
10. Ahlatçı Çorum FK 37 54
11. Ümraniye 37 53
12. Esenler Erokspor 37 52
13. Keçiörengücü 37 51
14. Pendikspor 37 48
15. Sakaryaspor 37 48
16. Ankaragücü 37 45
17. Manisa FK 37 45
18. Şanlıurfaspor 37 40
19. Adanaspor 37 30
20. Yeni Malatyaspor 37 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 35 82
2. Arsenal 35 67
3. M.City 35 64
4. Newcastle 35 63
5. Chelsea 35 63
6. Nottingham Forest 34 60
7. Aston Villa 35 60
8. Bournemouth 35 53
9. Brentford 35 52
10. Brighton 35 52
11. Fulham 35 51
12. Crystal Palace 34 45
13. Wolves 35 41
14. Everton 35 39
15. M. United 35 39
16. Tottenham 35 38
17. West Ham United 35 37
18. Ipswich Town 35 22
19. Leicester City 35 21
20. Southampton 35 11
Takımlar O P
1. Barcelona 34 79
2. Real Madrid 34 75
3. Atletico Madrid 34 67
4. Athletic Bilbao 34 61
5. Villarreal 34 58
6. Real Betis 34 57
7. Celta Vigo 34 46
8. Rayo Vallecano 34 44
9. Mallorca 33 44
10. Osasuna 34 44
11. Real Sociedad 34 43
12. Valencia 34 42
13. Getafe 34 39
14. Espanyol 34 39
15. Sevilla 34 38
16. Alaves 34 35
17. Girona 33 35
18. Las Palmas 34 32
19. Leganes 34 31
20. Real Valladolid 34 16

Gelişmelerden Haberdar Olun

@