24.11.2022, 12:45

Öğretmenler Günü anısına; "Cahit Arf"

Prof. Dr. M. Şerefettin Canda

Prof. Dr. M. Şerefettin Canda

“Her buluşun, matematik ispatın gerisinde bir düşünce vardır.

Başarılı matematikçilerin benimsedikleri de budur:

Belli bir düşünceyle hareket etmek.

Rastlantı, deneme yanılma ile bulunan şeyler,

O kadar da değerli değildir.”

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf

***

  1. Giriş ve amaç

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, Türk ve dünya bilim tarihinde matematik alanındaki çalışmaları ve buluşları ile önemli yer edinmiştir. Türkiye açısından "matematiğin simge adlarından birisidir".

"Bilim insanı olabilmek için tutku gerekir" vb özdeyişleri ile bilim tarihimize geçmiştir.

Matematiğe olan yeteneğini, ilkokul öğrencisi olduğu yıllarda öğretmeni görmüş, ortaokul öğrencisi olduğu yıllarda da dikkati çekmiştir. Bu nedenle, ailesi tarafından gönderildiği Paris’te lise öğrenimi 2 yılda bitirdikten sonra, "Ecole Normale Superieure"ü bitirmiştir (Fotoğraf 1).

Fotoğraf 1. Cahit Arf 1926 yılında, Paris’e yükseköğrenim için giderken (https://listelist.com/ordinaryus-cahit-arf-hakkinda/).

Dünyaca ünlü Türk Matematikçi olarak tarihe geçen Ord. Prof. Cahit Arf, 1974 TÜBİTAK Bilim Ödülü yanı sıra, ulusal ve uluslararası alanda birçok ödül almıştır.

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, matematiğe yaptığı katkılar ile unutulmaz yer edinmiştir.

Türkiye, "vefa borcunu", 2009 yılından buyana, 10 ₺’nin arka yüzünde Cahit Arf’ın fotoğrafını basarak yerine getirmiştir (Fotoğraf 2).

Fotoğraf 2. 10 Türk Lirasının arka yüzünde Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın fotoğrafı yer almıştır. “Arf değişmezi formül”.

Amacımız, Türk bilim tarihinin, en değerli bilim insanlarından birisi olan Prof. Dr. Cahit Arf’ı, 24 Kasım "öğretmenler günü" nedeniyle, topluma, gençlere tanıtmak ve anmaktır.

  1. Kısa Özgeçmişi

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf (1910 – 1997) yılları arasında yaşamıştır. 11 Ekim 1910 günü, Selanik’te doğmuştur.

Ailesi, 1912 yılında savaşın "yakıcı" koşullarında (Balkan Savaşı), zorunlu olarak İstanbul’a göçmüş, bir süre İzmir’de yaşamıştır (mübadele, mübadil). Bu nedenle çocukluğu, "içe kapalı" bir ortamda geçmiştir.

Bu günleri şöyle anlatmıştır: "Ben, Cahit Arf. 1910’da Selanik’te doğdum; yani Atatürk’le hemşeriyiz! Balkan Savaşları başlayınca ailemle İstanbul’a göç etmek zorunda kaldık. Ailem beni hiç sokağa bırakmazdı. Çünkü “mahalle çocuğu” olabilirdim. Ben de ne yapayım, kendi içime döndüm, oyunumu kendi başıma kurdum. Çocukluğumda sürekli kâğıttan oyuncaklar yapardım. Yeni oyuncaklar icat ediyordum ve sürekli çevremi inceliyordum." https://kumbaradergisi.com/wp-content/uploads/in5-archives/sayilarin-efendisi-cahit-arf-1024/index.html

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın kısa yaşam öyküsü (Tablo I) de görülmektedir.

Tablo I. Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın yaşam öyküsü özeti.

1916; İlkokul,

1921; Ortaokul, İstanbul,

1924; Paris St. Louis Lisesi (2 yılda bitirmiştir),

1926-1932; Fransa’da “Ecole Normale Superieure” ü bitirmiştir.

1932; Galatasaray Lisesinde matematik öğretmenliği yapmıştır.

1933; İstanbul Üniversitesi Fen Fakültesi’ne “Doçent adayı” olarak atanmıştır.

1937; Doktora yapmak üzere Almanya Göttingen Üniversitesi’ne gönderilmiştir.

1938; Doktora çalışmasının konusu; “non-commutative Class Field”, Tez hocası Helmut Hasse’dir.

Doktora tezi;  Hasse-Arf Teoremi ile bilim tarihine geçmiş (1938) ve Cahit Arf dünyaca tanınmıştır.

1938 sonu; Göttingen’de, “Arf Invaryantını” (Cebirsel ve diferansiyel topoloji) tanımlamıştır.

1938 sonu-1962; İstanbul Üniversitesi

1943; Prof.

1955; Ord. Prof.

1960; Çekmece Nükleer Araştırma Merkezi kuruluşu,

1960; ABD Maryland Üniversitesi, Mainz Akademisi Muhabir Üyeliği

1962-1963; Robert Koleji, matematik dersleri vermiştir.

1964; Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu (TUBİTAK) ilk Bilim Kurulu Başkanı.

1964-1966; “Princeton Institute for Advanced Study”

1966-1967; ABD, “California” Üniversitesi, “Konuk öğretim üyesi,

Türkiye’de yaşamak istediği için, 1967’de Ankara’ya geldi ve ODTÜ’de görev aldı.

1967; ODTÜ Matematik Bölümü,

1967-1971; TÜBİTAK Bilim Kurulu Başkanlığı,

1980; Emeklilik.

26 Aralık 1997’de “kalp hastalığı” ile vefat etmiştir

Ülkemizde matematiğin simgesi olan, Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, TÜBİTAK’ın geliştirilmesinde çok emek vermiş, TÜBİTAK Gebze Araştırma Merkezi’nin kuruluşunda görev almış, 1983-1989 yılları arasında Türk Matematik Derneği Başkanlığını yürütmüştür.

  1. Ödülleri
  • İnönü Armağanı (1943),
  • TÜBİTAK Bilim Ödülü (1974) (Matematik alanında ilk ödül),
  • Onur Doktorası:
  • İTÜ (1980),
  • Karadeniz Teknik Üniversitesi (1980) ,
  • ODTÜ (1981),
  • Türkiye Bilimler Akademisi Şeref Üyeliği (1993),
  • "Commandeur des Palmes Académiques" (4 Şubat 1994) (Fransa)
  1. Cahit Arf Bilgi Merkezi (CABİM)

1996 yılında TÜBİTAK’a bağlı olarak kurulan ULAKBİM (Enstitü)’e bağlı bir Merkezdir.

1996-1998 yıllarında Ulusal Bilgi Merkezi (UBİM) adını taşıyan ULAKBİM’e bağlı bu merkeze,

1998’de TÜBİTAK’ın kuruluşunda görev alan, ünlü matematikçi Cahit Arf’ın adı verilmiştir.

Cahit Arf Bilgi Merkezi’nde, ülkemizdeki üniversite, kamu ve sanayi kesiminin bilgi ihtiyaçlarının karşılanması ve akademik bilgi üretimine katkıda bulunmak amacıyla elektronik ve geleneksel yollarla ulusal çapta bilgi ve belge hizmetleri verilmektedir.

  1.  Cahit Arf Uluslararası “Cebir ve Sayılar Teorisi” Sempozyumu (3-7 Eylül 1990, Silivri)
  2. Bilimsel buluşları ve çalışmaları

Cahit Arf, cebir konusundaki çalışmalarıyla dünyaca ün kazanmıştır.

Sentetik geometri problemlerinin cetvel ve pergel yardımıyla çözülebilir olduğunu göstermiştir.

Cisimlerin kuadratik formlarının sınıflandırılmasında ortaya çıkan değişmezlere ilişkin

Arf değişmezi ve Arf halkaları gibi bilimsel dergilerdeki kaynaklarda adıyla anılan çalışmalar yanı sıra,

"Hasse-Arf Kuramı" adı ile anılan kuramı matematik bilimine kazandırmıştır (Tablo II).

Tablo II. Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın matematik alanındaki buluşları.

Buluş ya da kuramın adı

1

Hesse-Arf Kuramı (1928)

2

Arf Değişmezi/Sabiti (Cisimlerin kuadratik formlarının sınıflandırılmasında ortaya çıkan) ,

3

Arf Halkaları (Halkalar ve geometri üzerine ilk konferans, 1984′te İstanbul) (1945),

4

Arf Kapanışları (1945)

  1. Cahit Arf Sözleri

Entelektüel bir bilim insanı ve matematikçi olan Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, bilimsel düşünce, matematik, yaşam bağlamında birçok özdeyişler (aforizmalar) türetmiştir. Bunlardan bazıları aşağıdadır (Tablo III).

Tablo III. Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın matematik alanındaki özdeyişleri.

  • İki kere iki nasıl dörtse, ben de o kadar akılcıyımdır.
  • Matematik de resim, müzik ve heykel gibi bir sanattır.
  • Elime Kuranı aldığımda Allaha, kalemi aldığımda kendime inanıyorum.
  • Çocukluğumda benim için üç şey vardı: Matematik, tarih, politika. Matematik “tümünü içine alır”.
  • Matematik temel olarak sabırdır. “Belleyerek” değil “keşfederek” anlamak gerekir.
  • Bilim ve inanç ayrıdır. Bilim ve inanç birleşirse çok şey başarır, birbirine ters düşmemelidir.
  • “Bilim ve inanç iki ayrı unsurdur. Birleşirse devrim yapabilirsiniz.”
  • Matematik zaten her zaman vardı, İnsanoğlu onu buldu.
  • Ben matematiğe hayatımı adadım, karşılığında bana “hayatımı geri verdi”.
  • Gerçekten evrenin sırrını arıyorsanız, sayılara gelin (Fotoğraf 3).
  • Sonsuzluk her şeyin yanıtıdır. Sayı sonsuzdur.
  • İnsanoğlu bir gün sonsuza dek yaşamayı matematikle bulacaktır.
  • İşlerinizi başkalarına yaptırmayın. Çünkü kendi istedikleri gibi yaparlar.

Fotoğraf 3. Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın matematik alanındaki özdeyişleri.

  1. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Matematik Bölümü (Arf konferanslar dizisi).

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf adına, ODTÜ’nde, uluslararası katılım ile ileri matematik kursları düzenlenmektedir (Tablo IV).

Tablo IV.  ODTÜ Arf konferansları, yıl, konuşmacı ve bağlı olduğu kurumlar.

  Arf konferansları, yıl, konuşmacı

Bağlı olduğu kurumlar

  2001   Gerhard Frey

Essen Üniv. Deneysel Matematik Enstitüsü

  2002   Don Zagier

Utrecht Üniv./Collège de France

  2003   David Mumford

Brown Üniv. Uygulamalı Matematik Bölümü

  2004   Robert Langlands

İleri Araştırma Enstitüsü

  2005   Peter Sarnak

Princeton Üniv. ve İleri Araştırma Enstitüsü

  2006   Jean-Pierre Serre

Collège de France

  2007   Hendrik Lenstra

Leiden Üniv. Matematik Enstitüsü

  2009   Gunter Harder

Bonn Üniv. Matematik Enstitüsü

  1. Sonuç

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf, Türkiye’nin Cumhuriyet döneminde yetiştirdiği, uluslararası alanda ün yapmış, değerli bilim insanlarından birisidir.

Matematik alanındaki özgün çalışmaları ve buluşları ile adını dünya bilim tarihine yazdırmıştır.

Türkiye’de Galatasaray Lisesi, Robert Koleji, ODTÜ gibi büyük kurumlarda öğretim üyeliği yapmıştır.

TÜBİTAK’ın kuruluş ve gelişmesinde “güvenilir kişi” olarak “Bilim Kurulu” başkanlığı görevini uzun yıllar yerine getirmiştir.

Ord. Prof. Dr. Cahit Arf’ın aşağıdaki görüşleri, güncel olarak herkese “ders” niteliğindedir.

-“Soyut ispatların yaşamla ilişkisini kurmaya çalışın.

Somut konular üzerine eğilmek, sonra bunları soyut matematikle birleştirmek gerekir.

İlk şunları sormak gerekir:

Bunu neden yapıyorsun?

Gerçek yaşamla bunun ilişkisi nedir?

Yoksa, bir şeyleri kuru kuruya ezberlemek anlamsızdır.”

Güncel olarak Ord. Prof. Dr. Cahit Arf adı, Türkiye’de birçok yerde yaşamaktadır (Fotoğraf 4).

Fotoğraf 4. Ord. Prof. Dr. Cahit Arf İlkokulu, Tuzla, İstanbul.

Sonuç olarak, Türkiye, yaklaşık 20 milyon genç nüfusu ile eğitime, öğretime, entelektüel gelişmeye, beslenmeye ve öğretmenlere verdiği değer ölçüsünde, geleceğin dünyasında, eğitim, kültür, bilim, sağlık, spor, sanat alanlarında uygar dünya içindeki yerini alacaktır. Bu nedenle, toplumumuzda Cahit Arf gibi, daha çok “entelektüel” bilim insanlarının ve öğretmenlerin yetişmesine gerek bulunmaktadır.

Saygılarımla.

24 Kasım 2022, Prof. Dr. M. Şerefettin Canda, serafettin.canda@deu.edu.tr

----------------------

Kaynaklar

TÜBİTAK Bilim ve Teknik Dergisi “Cahit Arf Özel Sayısı” http://www.biltek.tubitak.gov.tr/bdergi/ozel/arf/default.html

https://cabim.ulakbim.gov.tr/cahit-arf-kimdir/

https://tr.wikipedia.org/wiki/Cahit_Arf

https://www.kimnereli.net/cahit-arf.html

Yazarın Önceki Makalesi Yazarın Sonraki Makalesi
Şadan Gökovalı
Şadan Gökovalı
Bergama Aydınlığı
01 Ağustos 2019
Recai Şeyhoğlu
Recai Şeyhoğlu
İran Milli Takımını alkışlıyorum!
27 Kasım 2022
Yorumlar (9)
Doç.Dr.Ragıp Kayar 2 yıl önce
Devamını oku
Cevapla Beğendim (1) Beğenmedim (0)
Dr Yener Tuna 2 yıl önce
Ellerine yüreğine sağlık.Bilim adamlarını anmak vefa göstermek,onları yeni nesile aktarmak anlatmak özveri gerektirir.
Cevapla Beğendim (1) Beğenmedim (0)
Pınar Karabağlı 2 yıl önce
Sayın hocam iyi dileklerinize katılıyorum Bu anlamlı günde kaleme aldığınız Ord. Prof Dr Cahit Arf’ı daha yakından tanıma fırsatı verdiğiniz için teşekkür ederim
Cevapla Beğendim (1) Beğenmedim (0)
Ali T Güneş 2 yıl önce
Ne kadar güzel bir yayın olmuş; tebrikler. Okumaya doyamadım.
Cevapla Beğendim (1) Beğenmedim (0)
kaan 2 yıl önce
Harika bir yazı, teşekkürler
Cevapla Beğendim (1) Beğenmedim (0)
Hakan Bodrumlu 2 yıl önce
Emeğinize sağlık hocam, sizinde öğretmenler gününüz kutlu olsun. Cahit arf hocama Allahtan rahmet diliyorum. Umarım dediğiniz gibi ülkemiz sizler gibi bilim adamlarına hak ettiği değeri verir ve ülke olarak müreffeh bir geleceğe kavuşuruz. Saygı ve sevgilerimle...
Cevapla Beğendim (1) Beğenmedim (0)
Gürbüz Çelebi 2 yıl önce
Arf matematikle şakalaşırdı!
Cevapla Beğendim (1) Beğenmedim (0)
ADİL UÇAR 2 yıl önce
Saygı değer hocam emeğinize sağlık, süper bir derleme, saygılar.
Cevapla Beğendim (1) Beğenmedim (0)
Bütün Yorumları Görmek İçin Tıklayın
12
parçalı az bulutlu
banner17
Günün Karikatürü Tümü
Hala bi lira! - Murat Solmaz
Günün Anketi Tümü
Bergama İl Olmalı mı?
Bergama İl Olmalı mı?
Puan Durumu
Takımlar O P
1. Galatasaray 29 74
2. Fenerbahçe 29 71
3. Samsunspor 30 51
4. Beşiktaş 29 48
5. Eyüpspor 29 47
6. Başakşehir 29 45
7. Gaziantep FK 29 42
8. Antalyaspor 30 40
9. Trabzonspor 29 39
10. Göztepe 29 39
11. Kasımpaşa 30 39
12. Konyaspor 30 37
13. Kayserispor 29 36
14. Bodrum FK 30 34
15. Rizespor 29 34
16. Sivasspor 30 31
17. Alanyaspor 29 31
18. Hatayspor 29 19
19. A.Demirspor 28 -2
Takımlar O P
1. Kocaelispor 33 66
2. Karagümrük 34 60
3. Gençlerbirliği 34 58
4. Erzurumspor 33 55
5. Bandırmaspor 33 55
6. İstanbulspor 34 52
7. Keçiörengücü 34 51
8. Ahlatçı Çorum FK 34 51
9. Amed Sportif 34 51
10. Boluspor 34 49
11. Iğdır FK 33 48
12. Esenler Erokspor 33 48
13. Ümraniye 33 47
14. Pendikspor 34 45
15. Sakaryaspor 34 45
16. Ankaragücü 34 39
17. Manisa FK 34 38
18. Şanlıurfaspor 34 37
19. Adanaspor 33 27
20. Yeni Malatyaspor 33 -21
Takımlar O P
1. Liverpool 32 76
2. Arsenal 32 63
3. Nottingham Forest 32 57
4. Newcastle 31 56
5. M.City 32 55
6. Chelsea 32 54
7. Aston Villa 32 54
8. Fulham 31 48
9. Brighton 32 48
10. Bournemouth 31 45
11. Brentford 32 43
12. Crystal Palace 31 43
13. Everton 32 38
14. M. United 32 38
15. Tottenham 32 37
16. Wolves 32 35
17. West Ham United 32 35
18. Ipswich Town 32 21
19. Leicester City 32 18
20. Southampton 32 10
Takımlar O P
1. Barcelona 31 70
2. Real Madrid 31 66
3. Atletico Madrid 30 60
4. Athletic Bilbao 31 57
5. Villarreal 30 51
6. Real Betis 31 48
7. Celta Vigo 31 43
8. Mallorca 31 43
9. Real Sociedad 31 41
10. Rayo Vallecano 31 40
11. Getafe 31 39
12. Osasuna 31 38
13. Valencia 31 37
14. Sevilla 31 36
15. Espanyol 30 35
16. Girona 31 34
17. Deportivo Alaves 31 30
18. Las Palmas 31 29
19. Leganes 31 28
20. Real Valladolid 30 16

Gelişmelerden Haberdar Olun

@