Yaşı 70 ve üzeri bizim kuşağın, okumayı sevmesinde (ya da bende) sanırım, Jules Verne'nin kitaplarının da etkisi olmuştur.
"Denizler Altında Yirmi Bin Fersah", "Dünyanın Merkezine Yolculuk",
"İki Sene Mektep Tatili", "Seksen Günde Devr-i Alem", "Ay'a Seyahat" ve diğer kitapları hem hayal dünyamızı geliştirmiş hem de bizleri kitap kurdu yapmıştır.
(İlginçtir, Jules Verne'nin bu eserleri bilinir ama büyük çoğunluğu Türkiye'de geçen, kahramanı da Türk olan, "İnatçı Kahraman Ağa" romanı pek bilinmez...
Bu arada, kendi
yazarlarımızın hakkını da yemeyeyim,
Tahsin Demiray'ın "Çırak Uçman" romanı unutulur mu?...)
Bu yüzden,
bugün de hala
"Perseverance"nin Mars'dan gönderdiği fotoğraflarla heyecanlanmıyor muyuz?..
Sydney NSW Üniversitesi uzay madenciliği uzmanı Prof.Dr.Serkan Saydam'ın radyo söyleşisini de bu nedenle ilgiyle dinledim.
2050 yılına kadar Ay ya da Mars'da yerleşim olabileceğini,
insanlığın uzayda koloni kurması için önce Ay'ın robotlarla hazırlanması gerektiğini,
bunun da "otonom madencilik"in önemini artıracağını düşünen sayın Saydam diyor ki:
"Mars'a ancak Dünya ve Mars'ın
yörüngesinin en yakın olduğu dönemde iniş,kalkış yapabilir ve orada ya 20 gün kalabilirsiniz,
(çünkü bu süre sonunda Dünya ve Mars birbirinden uzaklaşmaya başlıyor) ya da yeniden yakınlaşma için orada 4 yıl bekleyeceksiniz.
Kaldı ki bu 4 yılın 2 yılında da araya Güneş girdiği için Dünya ile hiç bir bağlantınız olamayacak...
Bu yüzden,
Mars'da daha önceden hazırlık yapmak zorundasınız.
Özellikle de yaşamın devamı için en önemli gereksiniminiz olan su sorununu çözmeniz gerekiyor.
Mars'da ya da Ay'da su üretmenizin bir zorunluluğu daha var:
Mars'a gidiş,6-8 ay sürüyor. Oraya varınca da enerjiniz tükenmiş oluyor. Geri dönüş enerjiniz için en uygun yol, ürettiğiniz suyu ayrıştırarak, ortaya çıkan hidrojeni enerji olarak kullanmak...
Yani, Mars ya da Ay'da, önceden göndereceğiniz robotlarla, otonom sistemlerin, su madenciliği yapacağınız sistemlerin hazırlanması gerekiyor.
Çünkü, Mars'taki su, yüzeye yakın,
regolit dediğimiz kısımda, bu regolitin içindeki minerallerde saklı olarak bulunuyor.
Ya buradan ya da,
Mars'ın kutuplarında,
ekvator bölgesinde,
kraterlerin derinliklerinde,
karbondioksit buzu ve su buzu halinde bulunan kayalardan üretmeniz, bu yüzden de oralarda madencilik yapmanız gerekiyor.
Biz, en uygun nereye inilerek daha fazla su üretebileceğimizin bilgisayar yazılımları üzerinde çalışıyoruz...
Şu anda NASA, 2040 yılına kadar Ay'da bir "Ay Köyü" kurulmasını planlıyor.
Ay'da da büyük kraterlerin dibinde,
güneşe maruz kalmayan çok soğuk yerlerde bulunan buzdan su üretimi hedefleniyor...
Ay'da koloni kurmak Mars'a oranla çok daha zor olsa da,
lojistik imkanlar çok daha kolay olduğu için, önce orada çalışma yapılıp, Ay bir ara istasyon olarak kullanılabilinir...
NASA ve Avrupa Uzay Dairesi'nin yanında,
Çin, İsrail, Hindistan'da bu alanda yoğun bir çalışma içindeler...
Ayrıca Ay'dan üretilen suyun ayrışması ile elde edilecek enerjinin uzaydaki satellite'ler için de kullanılabileceği düşünülüyor..."
2013 yılından beri uzay madenciliği ve otonom madencilik üzerine çalıştığını belirten Prof.Saydam:
"Dünyada da otonom madenciliği yaygın olarak kullanılıyor. Avustralya'nın bu konudaki yetkinliği çok üst düzeyde.
Örneğin maden alanlarındaki dev kamyonlar sürücüsüz kullanılıyor.
Otonom sistemler,
insansız ama kendi kendine karar verebilen sistemler...
Madencilik de tam bir otomasyondan henüz bahsedemiyoruz.
Elbet yaratacağı sorunlar var. Örneğin o alanda artık işçi çalışmaması gibi...
Bu yüzden,
hükümetler,
o bölgede yaşayan insanlarla birlikte ortak bir çalışma yürütmeliler..."
diyor...
Türkiye'de mi?..
Son günlerde laiklik konusuyla gündeme gelen AKP milletvekili A.Hamdi Çamlı, uzay bilimleri ve matematik için ne demişti?
"benim dedem matematiği, ilmi, bilimi,
teknolojiyi icat etmemiş olduğu bir halde, Trump Efendi, Macron git şuradan bir kahvaltılık al kahvaltı yapalım sonra da bana hesabını çıkar deseydik, vallahi billahi hesabı çıkarmak için duvar kadar tahtaya ihtiyaç duyardı..."
(Cumhuriyet 4.7.2018)
Yatıp kalksınlar bize dua etsinler!..
Prof.Dr. Saydam'a çalışmalarında başarılar diliyorum...