Çin edebiyatının klasiklerinden olan ‘Savaş Sanatı’nın yazarı “Sun Tzu” nun doğum ve ölüm tarihi tam olarak bilinmemekle beraber bazı kaynaklarda MÖ 500’de Wu Devleti’nde (Şimdiki Çin) yaşadığı belirtilmektedir. Komutan ve filozof olarak bilinen Sun Tzu’nun Savaş Sanatı adlı eseri sadece askerlik alanında değil, siyaset, felsefe, sosyoloji, iş idaresi ve kişisel gelişim gibi alanlarda da kullanılabilecek öğretileri içeren bir yapıttır. Kitap, planlama, maliyet, strateji geliştirme, taktik, enerji, güç kullanımı, manevra, taktik değiştirme, arazi şartları, casusluk ve istihbarat gibi 13 Bölümden oluşmaktadır.
Savaş Sanatında önderliğin, liderliğin değerlendirmesine sunulan ölçütler, geleneksel erdemler olarak şöyle sıralanıyor:
“Zekâ, Güvenirlik, İnsanlık, Cesaret Ve Kararlılık.”
“Zekâdan yoksun insanlık ekip biçmediğin tarlaya sahip olmak gibidir. Cesaretten yoksun bir zekâ, fidana sahip olup ta onlar dikmemeye benzer. İnsanlıktan yoksun bir cesaret, ekin ekmeden hasat almayı bilmek gibidir. Güvenilirlik ve kararlılık, ekibin lidere bağlılığını ve itaatini artırır.”
Liderliğin tehlikeli psikolojik boyutu ise şöyle tanımlanmaktadır:
“Ölüme fazlasıyla gönüllü olmak, yaşama fazlasıyla bağlı olmak, çok çabuk öfkelenmek, çok bağnaz ya da çok duygusal olmak.”
“Lider çabuk sinirleniyorsa, doğası sabit olmadığı için, stratejisi çabuk bozulur, ekibi plansız ve gelişigüzel hareket eder.”
“Dikkatsiz cesaret, yok olmaya götürür. Korkaklık, düşmana esir etmeye götürür. Acelecilik, hakaretlerle kışkırtılabilir. Şeref düşkünlüğü, utanmaya götürür. Adamlarına aşırı düşkünlük, endişe ve tereddüde götürür.”
Taocu felsefenin düşüncesi “Silahlar ancak kaçınılmaz olduğunda başvurulması gereken uğursuz araçlardır” ışığında insani bir çağrıda bulunuyor Sun Tzu:
“Hükümet galeyana gelip orduyu seferber etmemelidir, askeri liderler öfkeye kapılıp savaşa yol açmamalıdırlar. Kızgınlık sevince, öfke neşeye dönüşebilir, fakat yıkılmış bir ulus var edilemez ve ölüler yaşama döndürülemez. Aydın bir hükümet bu konuda dikkatli, iyi bir askeri lider ise tedbirlidir. Halkı güvence almanın ve silahlı kuvvetleri bir bütün olarak korumanın yolu budur.”
Savaş bir ülkenin baş sorunu, ölüm kalım yeri, var olma ya da yok olma yoludur; muhasebesiz olmaz anlayışını kabul eden Sun Tzu’nun önerileri:
“Silahlar kötüye işarettir. Savaş tehlikeli bir iştir. Felaket getiren bir yenilgiyi önlemek zorunludur. Bu nedenle ordu önemsiz nedenlerle seferber edilmemelidir. Ancak ve ancak başka bir seçenek kalmadığında kullanılmalıdır.”
“Gerçek savaşçılar gerçekten girdiği her savaşı kazananlar değil, Düşman ordularını savaşmadan çaresiz bırakanlar, işte onlar gerçek savaşçılardır. Gerçek zafer, savaşmadan kazanılan zaferdir.”
Sonuçta;
“Düşmanı ve kendinizi iyi biliyorsanız, yüzlerce savaşa girseniz bile sonuçtan emin olabilirsiniz. Kendinizi bilip, düşmanı bilmiyorsanız, kazanacağınız her zafere karşın yenilgiyle de tanışabilirsiniz. Ne kendinizi ne de düşmanı bilmiyorsanız sizin için gireceğiniz her savaşta yenilgi kaçınılmazdır.’
Hükümdar ile komutan birbirine yakınsa o ülke güçlü olur, ilişkileri zayıfsa o ülke mutlaka zayıf düşer.”
2500 yıllık bir eser olduğu düşünülen Savaş Sanatı, zamanının askeri stratejileri ve taktikleri üzerine bir çalışma olarak kabul ediliyorsa da günümüzde siyasi strateji, insan yönetimi, sosyolojik etkileşmeler ve toplum yönetimi açısından da farklı bakış açıları çıkarılacak kitap olarak değerlendirilmeli ve sadece askerler tarafından değil yöneticiler tarafından da okunmalı ve kendi dallarıyla tespit ettikleri yöneticilik sanatını ortaya çıkarmalıdırlar…
Kitap bazı ülkelerde askeri okullarda okutulmakta biz okumadık ama o zaman okumadığım bu kitabı bugün okuduğumda sivil anlayışla, sivil liderlerin kendi alanlarında ki stratejileri olarak değerlendirdim özellikle siyasi liderler açısından gördüm ki ihtiyaçları var.
Kefenini yanından ayırmayarak siyaset yapanlara, hoş görüden uzak, sinirli ve itibar düşkünlerine karşı uygulanacak strateji ve helalleşmenin yolları bu kitabın satırlarında gizli.
Sessiz ve sakin bir köşede düşünerek, altını çizerek ve kendi alanınızda ki stratejinizi belirleyerek okunması gereken bir kitap…
Savaş Sanatı/Halk Kitabevi/2021/